MAARTEN VAN HEEMSKERCK

Laurentius-altaar

Martino Emskerck

In een van de laatste hoofdstukken van Giorgio Vassari Vite dei più eccellenti pittori, scultori e architetti over diverse Vlaamse kunstenaars noemt hij Maarten van Heemskerck (1498-1574) een buon maestro di figure e paesi, il quale ha fatto in Fiandra molto pitture e molti desegni di stampe di rame.
(een goede meester in figuren en landschappen, die in Vlaanderen veel schilderijen en veel kopergravures heeft gemaakt.)

Rond 1535 werd in Alkmaar een kerk gebouwd met Laurentius als patroonheilige.
Als kroon op het werk wilde men een enorm altaarstuk voor het hoogaltaar.
De klus ging naar Maarten van Heemskerck uit Haarlem, die vernieuwend bezig was.
Zijn bijbelvoorstellingen wemelden van zich wild gedragende personages, een echte maniërist dus.
Let bijvoorbeeld op de houdingen van de twee medegekruisigden naast Christus.
Hiervan moest men in Alkmaar wel onder de indruk komen.
En ook het formaat mocht er zijn: acht meter breed, zes meter hoog.

Het werk werd tijdens de reformatie verkocht aan de Koning van Zweden.
Uiteindelijk belandde het in de Domkerk van Linköping.
Verkoop was het lot van veel kunstwerken die de beeldenstorm van 1566 hadden overleefd.
Er was geen ruimte meer voor kunst in Nederlandse kerken en de Nederlanden zaten in grote geldnood.
Kunstwerken werden daarom aan het buitenland verkocht en met de opbrengsten werd de oorlog tegen Spanje betaald.
Veel Nederlandse religieuze kunst is hierdoor in buitenlandse verzamelingen terecht gekomen.

De voorstellingen

Gesloten:
Bovenregister: Martelaarschap van Laurentius op het rooster en Laurentius steunt de armen als diaken
Onderregister: Aanbidding van de herders en Laatste Avondmaal

Open:
Middenpaneel Kruisiging (boven) en Kruisdraging (onder)
Linkerpaneel: Ecce Homo (boven) en Geseling (onder)
Rechterpaneel: Verrijzenis (boven) en Bespotting (onder)

Maarten van Heemskerck (1498-1574)
Laurentius-altaar (1543)
Olieverf op panelen, 570 x 405 cm (middenpaneel)
Linköping - Domkerk