Paul Verheijen

JAN SLUIJTERS

Elisa

Toneelstuk

In het Tweede Boek Koningen staan enkele uitgebreide verhalen over de profeet Elisa die op een compleet toneelstuk lijken.
Het meest wonderlijke is het verhaal van zijn wederwaardigheden met een rijke vrouw in Sunem.

In het eerste bedrijf besluiten zij en haar man de profeet bij zijn werk te helpen door Elisa in hun huis een eigen gemeubileerde kamer te geven.
Elisa wil graag iets terugdoen en omdat dit Sunammitische echtpaar kinderloos is, belooft hij dat de vrouw binnen een jaar een zoon zal krijgen.
Uiteraard reageert de vrouw nogal sceptisch, maar Elisa's belofte gaat in vervulling.
(2 Koningen 4,8-17)

Het tweede bedrijf speelt zich jaren later af.
De zoon van het echtpaar is dan al oud genoeg om met zijn vader mee het land op te gaan.
Daar hoort zijn vader hem opeens roepen "Mijn hoofd! Mijn hoofd!", waarop de jongen flauwvalt.
Hij wordt naar zijn moeder gebracht en overlijdt op haar schoot.
Diep bedroefd legt ze het lichaam op het bed in de kamer van Elisa.
Vervolgens gaat ze naar de berg Karmel, waar Elisa regelmatig is te vinden, om zijn hulp in te roepen.
Elisa stuurt eerst zijn dienaar Gechazi naar het dode kind om dit met zijn profetenstaf aan te raken, maar de vrouw wil niet zonder Elisa zelf huiswaarts keren.
(2 Koningen 4,18-30)

In het derde bedrijf is de woning in Sunem de plaats van handeling.
Gechazi heeft het kind niet tot leven kunnen wekken en daarom moet Elisa nu persoonlijk optreden.
Hij bidt tot God, gaat boven op het kind liggen, staat op, loopt wat heen en weer en gaat opnieuw op de jongen liggen.
Ditmaal moet de jongen zeven keer niezen, maar daarna opent hij zijn ogen en kan Elisa de weer levende zoon teruggeven aan zijn dankbare moeder.
(2 Koningen 4,31-37)

Het laatste bedrijf speelt zich opnieuw vele jaren later af.
De vrouw is inmiddels weduwe geworden en is door Elisa gewaarschuwd voor zeven jaren van hongersnood.
Daarom vertrekt ze met haar zoon naar het land van de Filistijnen.
Als de hongersnood na zeven jaar voorbij is, keert ze terug en vraagt de koning of ze haar bezittingen mag terugkrijgen.
Toevallig brengt Gechazi de koning net verslag uit van de wonderdaden van Elisa.
Aangezien de zoon hiervan het levende bewijs is, raakt de koning zo onder de indruk dat hij haar verzoek inwilligt.
(2 Koningen 8,1-6)

Prix de Rome

Jan Sluijters won de Prix de Rome in 1904 in de categorie schilderkunst met dit schilderij.
We zien het slot van het 'derde bedrijf'.
Elisa heeft het zoontje van de Sunammitische vrouw tot leven gewekt.
Zijn rechterhand rust nog boven diens hoofd.
De diep ontroerde moeder pakt haar zoon op, terwijl dienaar Gechazi toekijkt.

Evenals de schilders Huib Luns, Salomon Garf en Meindert Butter werkte Sluijters drie maanden aan een schilderij met dit thema als onderwerp.
Sluijters schilderde dit werk nog volledig in de academische stijl die was ontstaan door de invloed van de Europese kunstacademies en universiteiten.
De term academische stijl wordt vooral gebruikt in verband met kunst en kunstenaars die gedurende de 19e eeuw onder invloed stonden van de Franse Académie des Beaux-Arts.
Jan Sluijters (1881-1957)
De profeet Elisa en de zoon der Sunammitische vrouw (1904)
Olieverf op doek, 151 x 120 cm
Assen - Drents Museum
2016 Paul Verheijen / Nijmegen