Paul Verheijen

ORAZIO GENTILESCHI

Judit

Spannende kalmte

Dicht in het centrum van schilderij A van Orazio Gentileschi ligt in een rieten mand het afgehakte hoofd van Holofernes.
Zijn verwrongen gelaat is naar de kijker gericht.
Traditioneel werd Judit vorgesteld met het hoofd van Holofernes in triomf in haar handen.
Orazio Gentleschi koos hier voor een psychologisch geladen moment vlak na de onthoofding.
Judit heeft het hoofd al aan haar dienstmaagd gegeven, het bloed druipt nog vanuit de rieten mand op de witte doek die zijn hoofd moet gaan afdekken.
Het zwaard van Holofernes waarmee zij de moord heeft gepleegd, houdt Judit in haar rechterhand.
Warme tinten van haar kostbare kleding met juwelen benadrukken haar schoonheid.
Beiden kijken naar iets wat zich buiten het kader van het schilderij bevindt.
Wachten ze in spanning af of wachters in de gaten hebben wat er zich heeft afgespeeld en houdt de dienstmaagd daarom de mand uit hun zicht?
Judit legt met een teder gebaar de hand op de schouder van haar dienstmaagd waarmee zij hun samenzwering benadrukt en haar tot kalmte brengt.
Beiden steken sterk af tegen de donkere smaragdgroene achtergrond van de tent van Holofernes waardoor alle aandacht op hun spannende kalmte komt te liggen.
In een latere versie (afbeelding B) kijken beide vrouwen elk een andere kant op en is het zwaard volledig in beeld.
Het tafereel is hier gegroepeerd in een driehoek.

Aanvankelijk werd dit werk ofwel aan Caravaggio toegeschreven, dan wel aan Orazio's dochter Artemisia die het onderwerp Judit meer dan eens uitbeeldde.
Zie daarvoor de pagina: Artemisia Gentileschi - Judit en haar dienstmeid & Holofernes
Orazio Gentileschi (1563-1639)
Judit en haar dienstmaagd met het hoofd van Holofernes
A - Olieverf op doek, 160 x 136 cm (1608-09)
Stockholm - Nasjonalmuseet for Kunst
B - Olieverf op doek, 137 x 159 cm (±1624)
Hartford - Wadsworth Atheneum Museum of Art
2016 Paul Verheijen / Nijmegen