Paul Verheijen

GIUSEPPE SANMARTINO

Doorschijnend marmer

Eén blok marmer

De Santa Maria della Pietà - of Pietatella - in Napels was gebouwd als privékapel en mausoleum in opdracht van de zieke Giovan Francesco di Sangro, de derde prins van Sansevero, in 1509.
Vele jaren later werd Antonio Corradini (1688-1752) gevraagd voor de deze kapel een gesluierd beeld van Jezus aan het kruis te maken.
Corradini overleed echter voordat hij aan het beeld kon beginnen.
Vervolgens kreeg Giuseppe Sanmartino de opdracht.
Hij koos voor een gesluierde dode Christus op een baar, te beschouwen als de 14e en laatste statie van de kruisweg.
Hij creëerde een meesterwerk en mensen geloofden niet dat het mogelijk was zo gedetailleerd te beeldhouwen.
Ze dachten daarom dat er alchemie aan te pas was gekomen.
Antonio Canova (1757-1822) zei dat hij tien jaar van zijn leven had willen geven, als hij zo’n beeld had kunnen maken.

De Gesluierde Christus is een volledig marmeren werk, gehouwen uit een enkel blok steen, zoals blijkt uit nauwgezet onderzoek en zoals verschillende documenten uit die tijd getuigen.
In een document, bewaard in het Historisch Archief van de Banco di Napoli, wordt melding gemaakt van een voorschot van 50 dukaten ten gunste van Giuseppe Sanmartino, ondertekend door Raimondo di Sangro (1710-1771), de zevende prins van Sansevero.
De totale kosten van het beeld bedroegen de aanzienlijke som van 500 dukaten.
In het document, gedateerd 16 december 1752, schrijft de prins expliciet:
En voor mij zul je de bovengenoemde vijftig dukaten betalen aan de Magnifieke Giuseppe Sanmartino vanwege het standbeeld van onze dode Heer bedekt met een sluier van marmer.
Elders beschrijft hij de doorzichtige lijkwade als gemaakt van hetzelfde blok als het beeld.

Het liggende beeld is een ​​parel van barokke kunst die we uitsluitend te danken hebben aan de zeer geïnspireerde beitel van Sanmartino en aan het vertrouwen dat Di Sangro erin stelde.
Het feit dat het werk uit één blok marmer is gemaakt, zonder de hulp van alchemistische vernuftigheid, geeft het beeld een nog grotere charme.

Alchemie?

Raimondo di Sangro's faam als alchemist en gedurfd experimentator veroorzaakte talloze theorieën over hem.
Een daarvan betreft de sluier van dit beeld.
Al meer dan tweehonderdvijftig jaar hebben sommige gelovigen, toeristen en kunsthistorici, ongelovig over de transparantie van de lijkwade, het beschouwd als het resultaat van een alchemistisch proces van een soort marmervorming uitgevoerd door de prins van Sansevero zelf.
Het mysterie dat hem en de transparantie van de lijkwade omringt houden deze opvatting hardnekkig in stand.
Anderzijds was het Di Sangro's bedoeling - zowel bij deze als bij andere gelegenheden - om verwondering te wekken.
Is het toeval dat hij zelf constateerde dat die marmeren sluier zo ongrijpbaar was en zo kunstig gemaakt dat de meest bekwame waarnemers er verbaasd over zijn?
Giuseppe Sanmartino (1720-1793)
Cristo velato (1753)
Marmer
Napels - Museo - Cappella Santa Maria della Pietà of Pietatella (Cappella Sansevero)
2016 Paul Verheijen / Nijmegen