VEIT STOSS

Maria altaar

Geopend

Gesloten

Het altaarstuk van Veit Stoss - een van de grootste in zijn soort in Europa - bestaat uit een predella, een middenpaneel met vier zijpanelen, waarvan de buitenste gefixeerd zijn.
Op de top bevindt zich en soort triptiek.
De kosten van dit retabel zijn door de burgers van Krakau bijeengebracht.
In gesloten toestand laat het twaalf scènes uit het leven van Jezus en Maria zien.

Boom van Jesse

De predella van dit altaarstuk bevat de boom van Jesse, de bijbelse benaming voor de nakomelingen van Isaï ofwel Jesse waartoe ook Jezus van Nazaret behoort.
In de stambomen van de evangelisten Matteüs (1,1-7) en Lucas (3,23-38) wordt gezegd, dat Jezus via Jozef afstamt van koning David en diens vader Isaï.
De Hebreeuwse naam Isaï wordt in het Grieks en Latijn geschreven als Jesse.
In Jesaja 11,1 staat: Een twijg ontspruit aan de stronk van Isaï (Jesse), een telg ontbloeit aan zijn wortels.
Vanaf de elfde eeuw komen er voorstellingen op, waarin Jesse ligt te rusten of te slapen.
Uit zijn borst komt een wortel, die zich vertakt tot een grote boom.
In de takken van die boom zitten de koningen van Juda verborgen.
De top van de boom wordt gevormd door Maria en haar kind Jezus.
De Latijnse benaming voor twijg of loot van Jesse luidt Virga Jesse, waarmee strikt genomen Jezus bedoeld is.

Middenpaneel en top

De centrale scène moet van beneden naar boven bekeken worden.
Onder zakt Maria op de grond en sterft, omgeven door treurende wanhopige apostelen.
Daarboven wordt zij ten hemel opgenomen bij haar zoon Jezus.

In de top wordt ze tot hemelse koningin gekroond, geflankeerd door twee heiligen.
De heilige links is de martelaar Stanislaus, bisschop van Krakau, die in 1079 tijdens een mis door koning Boleslaw (de Stoute) werd vermoord, omdat Stanislaus hem wangedrag had verweten.
Rechts is de martelaar Adalbertus van Bohemen afgebeeld, vermoord in 997, de 'apostel van de Slavische volken' en patroonheilige van Polen.

Geopende zijpanelen

In geopende toestand zien we van boven naar beneden op het linkerpaneel: Annuciatie, geboorte van Christus en aanbidding van de drie koningen.
Het rechterpaneel beeldt de christelijke feesten Pasen, Hemelvaart en Pinksteren uit.

Veit Stoss (<1450-1533)
Maria-altaar (1477-1489)
Eikenhout (constructie) en lindenhout (beelden), 1100 x 1300 cm
Krakau - Kosciol Mariacki (Mariakerk)