GIOVANNI BELLINI
Franciscus
Mozes en FranciscusFranciscus van Assisi wordt verondersteld de stigmata te hebben ontvangen tijdens een retraite op de berg Alverna in de Apennijnen.Het kan deze gebeurtenis zijn die Giovanni Bellini hier oproept door middel van de naturalistische maar transcendentale beelden van lichtstralen die de voorgrond overspoelen vanuit een onzichtbare bron linksboven. Er zijn echter alternatieve verklaringen voor de scène voorgesteld. De wildernis - of woestijn - van de berg Alverna wordt in vroege franciscaanse bronnen vergeleken met de woestijn van het bijbelboek Exodus. Mozes en Aäron werden door de franciscanen gezien als hun spirituele voorouders, van wie werd aangenomen dat ze in hun stichter opleefden. Er werd een parallel gezien tussen zijn stigmatisering op de berg Alverna en de gemeenschap van Mozes met God op de berg Horeb. De in de richting van Franciscus zwiepende boom linksboven, schijnend in het mysterieuze licht, kan dan bedoeld zijn om niet alleen aan het kruis te herinneren, maar ook de brandende braambos uit het visioen van Mozes bij Horeb. Het landschap van de woestijn van Bellini is gevuld met details:dieren, vogels, personen, planten, objecten zoals de schedel en sandalen, en vreemde rotsformaties. Ze leveren verborgen betekenissen op voor degenen die hun belang in de franciscaanse literatuur begrepen. Het water dat uit een tuit in de stenen aan de linkerkant druppelt, wordt bijvoorbeeld vergeleken met de wonderbaarlijke fontein die Mozes uit de rotsen bij Horeb voortbracht. De lege sandalen onder de lessenaar achter de blootsvoetse Franciscus herinneren aan Gods bevel aan Mozes om 'de schoenen uit te doen van uw voeten: want de plaats waarop u staat is heilige grond.' Het is misschien deze diepere betekenis in alle dingen net als het stralende licht dat over het landschap stroomt, dat het schilderij zo'n magische aantrekkingskracht geeft. |
|
Giovanni Bellini (1426/30? - 1516)
Franciscus in de woestijn (1476-78) Olieverf op paneel, 125 x 142 cm New York - The Frick Collection |