Paul Verheijen

BERNINI

Verbitterde David

Het beeld, gemaakt in opdracht van kardinaal Scipione Borghese, stelt David voor die de reus Goliat aanvalt met een slinger. Aan elke zijde is iets anders te zien, kenmerkend voor de barok.
Van de voorzijde lijkt het een moment net voor het werpen van de slinger.
De rechterzijde laat de bewegingen van David zien.
Diagonaal gezien is er een ritmische balans tussen de beweging en de pose.
Aan de achterzijde is het niet helemaal af, oorspronkelijk was het namelijk geplaatst tegen een muur.

De keuze het moment te kiezen vlak voor het slingeren van de steen was even verrassend als vernieuwend.
Sinds de renaissance stonden de beelden meestal bewegingsloos en rechtopstaand.
Bernini's David is echter een en al actie; handeling en houding sorteren maximaal effect
Kwaadheid en bitterheid spat van het gezicht van David.
Hij weet dat hij de Filistijnse zal verslaan.

Bernini brengt in dit beeld marmer dat niet levend is, levend en stilstand tot beweging.
David drukt vastberadenheid, geest en vitaliteit uit.
Kenmerken die Bernini graag op zichzelf van toepassing achtte.
Zijn zoons Domenico en Pietro Filippo schrijven dat hun vader met behulp van een spiegel zijn eigen trekken weergaf en dat hij in de figuur van David zijn eigen gezicht en lichaam wilde weergeven.

In zijn schilderij David met het hoofd van Goliat uit 1624-25 (Rome- Palazzo Barberini) heeft Bernini in de heroïsche, gespierde David zichzelf geportretteerd, met zijn aandachtige, levendige blik.
Hij houdt het hoofd van Goliat dicht tegen zich aan alsof hij het niet wil loslaten.

Model

Het model dat Bernini voor dit beeldhouwwerk gebruikte is - zij het niet ongeschonden - bewaard gebleven.
Diverse verschillen met het uiteindelijke werk, onder andere harp en wapenrusting op het grondvlak, maken duidelijk dat het waarschijnlijk in een vroege ontwerpfase is gemaakt.
In het definitieve beeld steekt David zijn rechtervoet over de bodemrand waardoor hij de ruimte van de toeschouwer instapt.
In het model is dat nog niet het geval.
Gian Lorenzo Bernini (1598-1680)
David (1623)
- Model van terracotta, 46 cm hoog
Sint Petersburg - Hermitage
- Wit marmer, 170 cm hoog
Rome - Villa Borghese
2016 Paul Verheijen / Nijmegen