Uitstekend
Het merendeel van wat bekend is over leven en werk van Anthonie Blocklandt van Montfoort is gebaseerd op het Schilderboek van Karel van Mander.
Zijn Onthoofding van Sint-Jakobus toont de invloed van zijn leermeester Frans Floris.
Van Mander beoordeelt het als een werk dat boven alle andere uitstak.
Veel van Blocklandts werken zijn door de beeldenstorm verloren geraakt, er resteren nog ongeveer tien werken.
Van alle marteldoden van de apostelen vermeldt het Tweede Testament alleen die van Jakobus.
Omstreeks die tijd nam koning Herodes enkele leden van de gemeente gevangen en mishandelde hen. Jakobus, de broer van Johannes, liet hij met het zwaard ter dood brengen. Toen hij zag dat de Joden hier gunstig op reageerden, liet hij ook Petrus aanhouden – dat was tijdens het feest van het Ongedesemde brood. Na de arrestatie sloot hij hem op in de gevangenis, waar hij hem door vier groepen soldaten van steeds vier man liet bewaken, met de bedoeling hem na het pesachfeest ten overstaan van het volk te berechten. Terwijl Petrus onder zware bewaking zat opgesloten, bleef de gemeente vol vuur voor hem bidden tot God.
(Handelingen van de apostelen 12,1-5)
Blocklandt houdt zich aan deze tekst.
We zien een opgeheven zwaard, een onrustige mensenmassa en donkere wolken.
Het moment van de onthoofding van Jakobus is door hem dramatisch vastgelegd.
Maar Blocklandt voegt ook een passage toe die we kunnen lezen in de Legenda Aurea.
Jakobus wordt met een touw om zijn hals door een schriftgeleerde met de naam Josias naar de executieplaats gesleept.
Onderweg ziet Jakobus kans nog een lamme te genezen.
Josias ziet dit, werpt zich voor Jakobus voeten, vraagt om vergeving en wil christen worden.
Daarop wordt hij samen met Jakobus onthoofd.
Op het schilderij is Josias reeds geëxecuteerd.
Zijn hoofd ligt links naast zijn romp.
Dit altaarstuk was gemaakt in opdracht van de Sint-Jacobusbroederschap in Gouda en had een prominente plek naast de kooringang van de Sint-Janskerk.
|
