LUCA CAMBIOSA & SOFONISBA ANGUISSOLA

Madonna della Candela

Mystieke sfeer

Het is misschien wel het beroemdste schilderij van Luca Cambiaso. Het heeft bijna geometrische composities, waarvan de strengheid wordt benadrukt door beperkte tinten in het bereik en gepleisterd volgens eenvoudige kleuren. De culturele context die deze 'nachtelijke' keuze heeft bepaald, was het vasthouden aan de meest spirituele tendensen van de contrareformatie, terwijl de huiselijke intonatie de kijker als het ware in het schilderij trekt.

Het schilderij ontleent zijn titel aan het schemerige licht van een kaars die aan de rand van de compositie te zien is. In een tedere buiging naar het Kind geeft Maria borstvoeding. Straks zal ze hem in de wieg leggen. Anna is gestopt met spinnen en kijkt liefdevol naar Johannes de Doper. We zien het profiel van Jozef die naar een andere kamer gaat.
Cambiaso schilderde de vrouwen in strijklicht, maar Jezus daarentegen is de enige die volledig uit de schaduw tevoorschijn komt: zijn parelwitte vlees lijkt te schitteren met zijn eigen licht, waardoor het tafereel een mystieke sfeer krijgt.

Voorbeeld

Zo'n twintig jaar later schilderde Sofonisba Anquissola hetzelfde tafereel naar Cambiasio's voorbeeld. Het schemerige licht van de kaars zien we ook terug in haar werk. De kaars staat op dezelfde plek en de figuren rondom het Christuskind zijn in de schaduw geplaatst. Het Kind leunt nu op de schoot van Maria, omgeven door licht. Ook hier staat de figuur van Jozef op de achtergrond. Hij staat met zijn rug naar ons gekeerd, waardoor hij vrijwel volledig in het donker gehuld is. Alleen de contouren van zijn gezicht zijn herkenbaar.
De verschillen zijn duidelijk: Maria en Anna - die hier niet spint - zijn van plaats verwisseld, Maria geeft het Kind geen borstvoeding, Johannes de Doper is door Sofonisba achter de kaars afgebeeld. De wieg ontbreekt en heeft plaats gemaakt voor een hondje dat zijn kop heeft gelegd op een banier met Sofonisba's signatuur.

Madonna della Candela

Luca Cambiosa (1527-1585)
Olieverf op doek, 104 x 109 cm (1570-75)
Genua - Musei di Strada Nuova

Sofonisba Anguissola (±1532–1625)
Olieverf op doek, 126 x 111 cm (1592)
Miami - Lowe Art Museum