PAUL DELVAUX
Mise en tombeau
SkelettenPaul Delvaux, een van de prominente surrealistische schilders van de 20e eeuw, staat bekend als schilder van vrouwen, stations en skeletten. Hij begon skeletten te schilderen als een manier om zijn fascinatie voor de thema's van vergankelijkheid, dood, en de mysteries van het menselijk bestaan tot uitdrukking te brengen. Delvaux was gefascineerd door de existentiële vragen rondom het leven en de dood. Skeletten, als universeel symbool van de dood, boden hem een manier om de kwetsbaarheid en de vergankelijkheid van het menselijk lichaam te verkennen. Zijn deze werken met skeletten macaber, of poëtisch en introspectief, waarbij hij de dood niet als einde, maar als overgang beschouwde?Delvaux werd geïnspireerd door de kunst van de renaissance, in het bijzonder de macabere motieven van de danse macabre en vanitas-stillevens, waarin de dood vaak werd afgebeeld als een skelet. Daarnaast had hij bewondering voor de surrealisten, zoals Salvador Dali, die de menselijke anatomie vaak op een vervreemdende en symbolische manier benaderden. Skeletten boden Delvaux een middel om een droomachtige sfeer te creëren waarin het reële en het imaginaire samenkwamen. Delvaux groeide op in een omgeving waarin het christendom en zijn rituelen een grote rol speelden. De confrontatie met doodssymbolen, zoals kruisen en begraafplaatsen, maakte deel uit van zijn jeugd en kan hem gevoelig hebben gemaakt voor deze thema's. Zijn werk reflecteert vaak een melancholische herinnering aan een verloren tijd of een mystieke dimensie van het leven. |
Bewening bij de grafleggingHet hier afgebeelde schilderij is een indrukwekkend voorbeeld van zijn vermogen om het reële en het imaginaire te verweven tot een complex symbolisch geheel. Het schilderij roept associaties op met christelijke kunst, met name scènes van de bewening bij de graflegging. Delvaux was echter geen religieuze schilder in de traditionele zin. Hij gebruikte religieuze thema’s vaak als een startpunt voor introspectieve en universele reflecties over dood, vergankelijkheid en het mysterie van het bestaan.Het schilderij toont zeven skeletten rond een skelet op een lijkwade dat lijkt te liggen op een golfplaat. Zes skeletten zijn gekleed in een gewaad. Het blauwe gewaad van een van hen suggereert dat het Maria is. Delvaux gebruikte een realistische techniek om een onwerkelijke sfeer te creëren. Zijn schilderstijl wordt gekenmerkt door precisie en aandacht voor detail, wat contrasteert met de surrealistische en vaak ongrijpbare inhoud van zijn werken. La Mise en Tombeau kan worden gezien als een meditatieve reflectie op het mysterie van het leven en de dood. Delvaux ontwijkt directe religieuze interpretaties en kiest in plaats daarvan voor een meer universele benadering. Het werk roept vragen op over de menselijke conditie, de ongrijpbaarheid van de dood en de spirituele zoektocht naar betekenis. Delvaux overstijgt de traditionele interpretaties van de graflegging en biedt de toeschouwer een visuele meditatie over de diepste mysteries van het menselijk bestaan. De iconografie van het werk van Delvaux waaraan hij zijn bekendheid ontleent, valt moeilijk te doorgronden. Niet alleen omdat de schilder zich in dat opzicht zelden expliciet heeft uitgelaten over de door hem gebruikte motieven, maar ook omdat deze dan nog voor velerlei uitleg vatbaar blijven. Menselijke skeletten zijn hier de voornaamste elementen van zijn gebruikte beeldtaal. |
VervreemdendPolyinterpretabel dan wel moeilijk te duiden zijn de ongebruikelijke combinatie met een elektriciteitsmast rechts op de achtergrond die een droomwereld oproept, die ondanks de uitgesproken realistische weergave vervreemdend aandoet.En wat suggereren de geometrische vormen op de achtergrond? Verwijst de geometrische precisie naar een universele, tijdloze dimensie? Suggereert Delvaux, door een perfecte balans en symmetrie in zijn compositie op te nemen, een orde die de menselijke ervaring overstijgt? Kan de geometrie kan worden geïnterpreteerd als een metafoor voor de eeuwigheid, in contrast met de vergankelijkheid van de menselijke figuren en skeletten? De rode en blauwe banier aan de bovenzijde van het schilderij zijn verdere opvallende elementen en voegen een kleurensymboliek toe die het werk verdiept. Hun betekenis kan op verschillende manieren worden geïnterpreteerd: rood en blauw worden vaak gezien als complementaire kleuren die dualiteit vertegenwoordigen. Rood, met zijn associaties met bloed en passie, kan staan voor leven, energie en de lichamelijkheid van de menselijke ervaring. Blauw daarentegen symboliseert de geest, eeuwigheid, en de transcendente wereld. Samen verbeelden ze de overgang tussen het fysieke en het spirituele, wat aansluit bij het thema van de graflegging. De blauwe banier kan ook worden geïnterpreteerd als een verwijzing naar de hemel en het goddelijke, terwijl de rode banier de aardse en menselijke dimensie benadrukt. In de context van het schilderij kan dit de spanning tussen het tijdelijke en het eeuwige benadrukken, of de harmonie tussen lichaam en ziel. De aanwezigheid van de banieren roept de sfeer op van een ritueel of processie. Hun plaatsing en kleuren versterken de sacraliteit van de scène, alsof het een heilig ritueel markeert dat plaatsvindt in een universele, droomachtige ruimte. Werken de geometrische vormen en de kleuren van de banieren samen met de skeletten om een contrast te creëren tussen het levende en het steriele, het organische en het gestructureerde? Kunnen de banieren ook als een verbindend element dienen, symbolisch gezien als de brug tussen de sterfelijkheid van de mens en de eeuwigheid die de geometrische vormen vertegenwoordigen? Kortom: dit werk van Delvaux, macaber of niet, zet aan tot nadenken. |
|
Paul Delvaux (1897-1994)
La mise en tombeau (1953) Olieverf op paneel, 175 x 300 cm Luik - Musée La Boverie |