JAN TOOROP & HET ANIMISME
9 juli 2017 - 3 juni 2018
Doesburg - Lalique Museum Nederland
|
Jan Toorop (1858-1928) werd geboren te Poerworedjo, midden Java in het voormalige Nederlands Indië.
Deze tentoonstelling zal in het licht van Toorops’ afkomst staan. De term ‘animisme’ slaat derhalve niet op dat Toorop animistisch zou zijn maar op de mystieke sfeer waar Toorop te midden van is opgegroeid in zijn prille jeugd. Naast een omvangrijke collectie van Jan Toorop zal er briefwisseling tussen hem en tijdgenoten getoond worden. Daarnaast zijn er enige werken te zien van Annie Hall, Toorops’ vrouw en werk van een van zijn meest intieme leerlingen, Mies Elout-Drabbe. De expositie heeft een vernieuwend uitgangspunt omdat de focus zich volledig op de afkomst van Toorop richt die beïnvloed werd door de wilde natuur van het oerwoud, Toorop was en bleef ‘oostersch’. Uit de tentoonstelling blijkt dat Toorop een groot geloof had in de mystieke wereld om ons heen. De jonge Jan groeide op te midden van de natuur, het oerwoud en Kejawen, een Javaanse religieuze traditie, bestaand uit een versmelting van hoofdzakelijk animistische en boeddhistische invloeden. De ongetemde en mysterieuze natuur van het oerwoud op Banka waarmee zijn vader hem liet kennismaken en het schaduwspel van wajang-poppen, hebben een blijvende indruk op Toorop achter gelaten. Deze ervaringen prikkelden zijn fantasie en inspireerden het spel van bewegende lijnen in zijn symbolistische werken. Hij vermengde in zijn symboliek invloeden van het westen met die van het oosten. Jan Toorop had een donkere huidskleur en hij verhulde zijn gemengde afkomst niet, als indo-europeaan. Dit in tegenstelling tot de tendensen en gevoelens die destijds binnen de Nederlands-Indische gemeenschap heersten over hun eigen afkomst. Men werd zowel in het voormalige Nederlands Indië -in dit geval Java- als in Nederland noch volledig van hier noch als van daar gezien. Toorop heeft zijn afkomst juist centraal geplaatst. Zijn exotische uiterlijk had zelfs een betoverende invloed op sommige van zijn bewonderaars, in het bijzonder de vrouwelijke, die hij vermaakte met zelf verzonnen verhalen over de Javaanse adel. Zijn onderhoudende en beminnelijke aard bezorgde hem gemakkelijk vrienden. Toorop was een wereldburger maar bleef zijn Indische achtergrond trouw. In een interview met Henri Wiessing uit 1925 zei hij hierover: Indië heeft véél voor mij beteekend. Indië kan niet uit mij worden weggedacht. De grondslag van mijn werk is oostersch. Tekst: Website Lalique Museum Nederland Doesburg |
SCHETS APOSTELRAAM |
JOHANNES |