Slechts tweemaal heeft Rembrandt een naaktfiguur levensgroot geschilderd: de Danaë (1636) in de Hermitage te Leningrad en deze Batseba uit 1654.
Ze zit naakt op de rand van een soort bassin.
In haar rechterhand houdt ze Davids verzoekbrief.
Die brief wordt in het bijbelverhaal nergens vermeld, maar ontbreekt zelden in afbeeldingen van Batseba.
De oude vrouw die haar voeten verzorgt, komt in het verhaal eveneens niet voor.
Mogelijk is het een verwijzing naar de voetwassing door Christus in hoofdstuk 13 van het evangelie volgens Johannes.
Het Batseba-verhaal bood schilders een welkome gelegenheid om vrouwelijk naakt te schilderen.
Het staat in de bijbel, wat wil je nog meer.
Meestal koos men het moment, waarop David de mooie Batseba vanaf het dak van zijn paleis ziet zitten bij een bassin in haar tuin, omringd door dienaressen die haar toilet verzorgen.
Maar Rembrandt liet die hele entourage weg.
Heel fijnzinnig heeft Rembrandt de innerlijke tweestrijd van de vrouw uitgebeeld:
moest zij haar koning gehoorzamen of haar man trouw blijven?
Nadenkend buigt zij het hoofd.
Röntgenfoto's hebben aangetoond, dat Rembrandt de stand van het hoofd eerst anders had geschilderd en dat hij Batseba deze peinzende houding pas heeft gegeven, toen het schilderij al nagenoeg voltooid was.
Hendrickje?
In 1654 raakte Hendrickje Stoffels met wie Rembrandt samenleefde zwanger.
Omdat ze ongetrouwd was, werd ze door de kerkenraad van de Hervormde Gemeente waarvan ze belijdend lid was, beschuldigd van 'hoererij' en van het Avondmaal uitgesloten.
Is Rembrandts privéleven in dit schilderij terug te vinden?
Heeft Hendrickje misschien model gestaan voor Batseba om de kerkenraad bewust te provoceren?
Naakt poseren gold als onzedelijk en vrouwen die bereid waren voor een kunstenaar uit de kleren te gaan, waren gewoonlijk prostituees.
Een antwoord op deze vragen blijft giswerk, want er zijn tot op heden geen gedocumenteerde portretten van Hendrickje bekend.
Rembrandt Harmanszoon van Rijn (1606-1669)
Batseba met Davids brief ges. en gedat. Rembrandt ft 1654
Olieverf op doek, 142 x 142 cm
Parijs - Louvre
