REMBRANDT
Verwaande dromen
Verwaand jochJozef was de favoriete zoon van aartsvader Jakob, die zijn voorliefde liet blijken door hem een veelkleurige mantel te schenken.Dat riep de wrevel op van zijn tien oudere broers, die nog werd aangewakkerd toen Jozef tamelijk verwaande dromen aan hen vertelde over korenschoven en sterren die voor hem bogen. Ook Jakob is verbaasd over die laatste droom en berispt Jozef hierover: Wat moet dat met die droom van jou? Moeten ik, je moeder en je broers zich soms voor jou tot op de grond neerbuigen? (Genesis 37,1-10) Juist dit moment van de berisping beeldt Rembrandt uit. Dat is opmerkelijk en gedurfd omdat dit onderdeel van het grote Jozef-epos niet makkelijk in beeld is te brengen. |
SchetsTer voorbereiding op sommige van zijn etsen maakte Rembrandt schetsen met olieverf.De hier afgebeelde schets schilderde hij met brede penseelstreken en grove contourlijnen in een monochome kleuren grijs, bruin en oker. Jozef staat tegenover zijn vader in een gebogen (!) houding. Jakob luistert wat ongelovig toe, terwijl de broers aan de linkerkant op verschillende wijze reageren. Een van hen doet (ironisch?) Jozefs gebogen houding na, terwijl twee broers aan tafel al plannen lijken te smeden om Jozef uit de weg te ruimen. De broer die rechtop en wat teruggetrokken op de achtergrond staat, is mogelijk Ruben die later pogingen doet Jozefs dood te voorkomen. Ook Jozefs zus Dina is door Rembrandt in beeld gebracht in de schaduwpartij links op de voorgrond. De berisping van Jakob komt in het verhaal tamelijk vreemd over wat betreft Jozefs moeder Rachel, omdat zij eerder in het verhaal al is overleden bij de geboorte van Benjamin, de jongste van Jakobs zonen. Als Jakob meent dat Rachel in Jozefs droom voorkomt, moet je haar dan afbeelden in de scène? Rembrandt doet dit wél en beeldt haar af als een broze, bedlegerige vrouw achter Jakob. Opvallend is de slapende hond rechts op de voorgrond. Legt Rembrandt hier een verband met Jozef die zijn voorspellende dromen immers slapend ontving? |
|
Rembrandt Harmanszoon van Rijn (1606-1669)
Jozef vertelt zijn dromen (1633-34) Olieverf op papier, 51,8 x 39 cm Amsterdam - Rijksmuseum |