REMBRANDT

Zeegezicht niet meer te zien

Synopsis

Matteüs	Marcus	Lucas
Hij stapte in de boot en zijn leerlingen volgden Hem. Plotseling begon het meer enorm te kolken, zodat de boot bijna door de golven werd verzwolgen. Maar Jezus sliep. Ze maakten Hem wakker en riepen: ‘Red ons, Heer, we vergaan!’ Hij zei tegen hen: ‘Waarom zijn jullie zo angstig, kleingelovigen?’ Toen stond Hij op en sprak de wind en het water bestraffend toe, en het meer kwam geheel tot rust. De mensen stonden verbaasd en zeiden: ‘Wat is dit toch voor iemand, dat zelfs de wind en het water Hem gehoorzamen?’ ^{(Mt 8,23-27)}	Aan het eind van die dag, toen het avond was geworden, zei Hij tegen hen: ‘Laten we het meer oversteken.’ Ze lieten de menigte achter en namen Hem mee in de boot waarin Hij al zat, en voeren samen met de andere boten het meer op. Er stak een hevige storm op en de golven beukten tegen de boot, zodat die vol water kwam te staan. Maar Hij lag achter in de boot op een kussen te slapen. Ze maakten Hem wakker en riepen: ‘Meester, kan het U niet schelen dat we vergaan?’ Toen Hij wakker geworden was, sprak Hij de wind bestraffend toe en zei tegen het water: ‘Zwijg! Wees stil!’ De wind ging liggen en het water kwam helemaal tot rust. Hij zei tegen hen: ‘Waarom zijn jullie zo angstig? Geloven jullie nog steeds niet?’ Ze werden bevangen door grote schrik en zeiden tegen elkaar: ‘Wie is Hij toch, dat zelfs de wind en het water Hem gehoorzamen?’ ^{(Mc 4,35-41)}	Op een van die dagen stapte Hij in een boot, samen met zijn leerlingen, en zei tegen hen: ‘Laten we naar de overkant van het meer gaan,’ en ze voeren het meer op. Onderweg viel Hij in slaap. Er kwam een hevige storm opzetten, zodat de boot water maakte en dreigde te zinken. Ze maakten Hem wakker en riepen: ‘Meester, meester, we vergaan!’ Hij stond op en sprak de wind en de golven bestraffend toe. Daarop ging de wind liggen en kwam het water tot rust. Hij vroeg hun: ‘Waar is jullie geloof?’ De leerlingen waren geschrokken en zeiden vol verbazing tegen elkaar: ‘Wie is Hij toch, dat zelfs de wind en het water zijn bevelen gehoorzamen?’ ^{(Lc 8,22-25)}

Zelfportret

Rembrandt schilderde voor zover bekend slechts één zeegezicht.
Hij toont hierin Jezus die de golven kalmeert die krachtig op de romp van het schip beuken.
De houten constructie dreigt te breken, het tuig dreigt los te raken van de mast en vliegt gevaarlijk boven de hoofden van de bemanning.
Iedereen is bezig zichzelf te redden.

Halverwege het schip portretteerde Rembrandt ook zichzelf: terwijl hij zijn muts vasthoudt grijpt hij een touw.
De overige bemanningsleden gaan gehuld in de schaduw en scharen zich rondom Jezus, op wie hun hoop is gevestigd.
De compositie kenmerkt zich door grote dramatiek, geaccentueerd door een sterk clair-obscur.

Haarlemmermeer

Reizen van Leiden naar Amsterdam gebeurde in Rembrandts tijd gewoonlijk met de zeilboot.
Dat duurde een hele dag of met tegenwind zelfs twee dagen.
De vaartocht ging over het Haarlemmermeer, toen een uitgestrekt meer waar het bij storm flink tekeer kon gaan, reden dat het Haarlemmermeer de bijnaam de waterwolf kreeg.
Het is daarom niet irreëel te veronderstellen dat een storm op het Haarlemmermeer model heeft gestaan voor dit schilderij en persoonlijk door Rembrandt is ervaren.

Gestolen

In de ochtend van 18 maart 1990 werd in Boston het schilderij met twaalf andere kunststukken gestolen door dieven die zich voordeden als politieagenten.
Het wordt gezien als de grootste nog steeds onopgeloste kunstroof in de geschiedenis van de Verenigde Staten.
Er bestaan zeer veel verschillende theorieën over deze roof.
Deze worden behandeld in de podcastserie Last Seen, in 2018 gemaakt door een lokale radiozender en krant in Boston.
Het museum toont nog steeds de lege lijsten van de schilderijen op hun oorspronkelijke plaats, dit vanwege de strikte bepalingen in het testament van schenkster Isabella Stewart Gardner.
Hierin voorgeschreven dat het museum de collectie ongewijzigd dient te laten.

Rembrandt Harmanszoon van Rijn (1606-1669)
Christus in de storm op het meer van Galilea (1633)
Olieverf op doek, 160 x 128 cm
Boston - Isabella Stewart Gardner Museum (ontvreemd 1990)