Van Rembrandt zijn acht werken bewaard gebleven waarin hij scènes uit de parabel van de verloren zoon heeft uitgebeeld.
Het betreft twee schilderijen op doek, een ets en vijf tekeningen.
Hieronder vindt u vijf werken.
1. Terugkeer
De ontroerendste episode uit de parabel van de verloren zoon is door geen enkele kunstenaar zo vaak en telkens zo treffend in beeld gebracht als door Rembrandt.
Deze ets is zijn eerste verbeelding ervan.
Rembrandt situeert de hereniging van vader en zoon op de stoep van het ouderlijk huis en niet een eind er vandaan, zoals de bijbeltekst vermeldt.
De verpauperde jongen heeft zijn stok laten vallen en stort zich berouwvol in de armen van zijn vader, in wiens beweging zowel het toesnellen, de hartelijke vergiffenis schenkende omhelzing is uitgedrukt.
Vooruitlopend op het vervolg van de parabel, beeldt Rembrandt in de deuropening rechts enkele knechten af die met schoeisel en nieuwe kleren naar buiten komen om op bevel van de vader de teruggekomen zoon het mooiste kleed aan te trekken en schoenen aan te doen.
De terugkeer van de verloren zoon (1636)
Ets, 15,6 x 13,6 cm
Amsterdam - Rijksprentenkabinet
2. Verkwisting
In de Nederlandse kunst van de 16de en 17de eeuw was van de parabel vooral de episode bijzonder populair waarin de verloren zoon in den vreemde zijn erfdeel verbrast.
Dit gegeven is ook het eigenlijke thema van dit schilderij, waarvoor Rembrandt zichzelf en zijn vrouw Saskia van Uylenburgh als modellen heeft gebruikt.
Ieder mens is feitelijk een verloren zoon, dus ook ik, lijkt Rembrandt hiermee te willen uitdrukken.
Overeenkomstig de traditionele voorstellingswijze gestoken in het pak van een jonker, met pluimbaret en degen, zit de bon-vivant met een meisje op schoot aan een gedekte tafel en heft triomfantelijk het glas.
De pauwepastei op tafel symboliseert zijn hoogmoed.
Het tafereel speelt zich af in een herberg, hetgeen is te zien aan het links aan de muur hangende bord, waarop met krijtstreepjes de consumpties staan genoteerd.
Röntgenonderzoek heeft aangetoond dat op de achtergrond oorspronkelijk een naakte mandolinespeelster was uitgebeeld.
De verloren zoon verkwist zijn erfdeel (circa 1636)
Doek, 161 x 131 cm
Dresden - Gemäldegalerie
3. Varkenshoeder
Rembrandt laat van het moment van inkeer bij de varkenstrog alleen het wezenlijk zien: de vereenzaamde jongen die tussen de varkens tot bezinning komt.
Zijn uitgeteerde verschijning spreekt van de 'grote hongersnood' die over het land was gekomen waar hij zo lichtzinnig zijn geluk had gezocht.
De aangrijpende tekening is Rembrandts enige voorstelling van dit deel van het verhaal.
De verloren zoon als varkenshoeder (1645-48)
Pentekening, 15,9 x 23,5 cm
Londen - British Museum
4. Berouw
Hier beperkt Rembrandt zich tot de twee hoofdfiguren.
Op de achtergrond is alleen een jongetje toegevoegd, dat leunend tegen een muurtje bij de ingang van het vaderhuis verwonderd toekijkt.
De op de grond gevallen stok hoort nu bij de haastig toegelopen vader.
De terugkeer van de verloren zoon (circa 1642)
Pen- en penseeltekening, 19 x 22,7 cm
Haarlem - Teylers Museum
5. Vergeving
Dit schilderij dateert uit Rembrandt laatste levensjaren en het accent ligt nu volkomen op de vergeving en onvoorwaardelijke vaderliefde.
Met beide handen drukt de oude man zijn teruggekeerde zoon tegen zich aan.
Vader en kind zijn tot één geheel versmolten en de wereld waarin zij vertoeven, is ontoegankelijk voor de andere aanwezigen, die zich zwijgend op afstand houden.
Opvallend zijn de twee verschillende vaderhanden, omdat Rembrandt die allebei een eigen expressie mee heeft gegeven.
De linkerhand van de vader ziet er stevig en sterk uit, de rechter is verfijnder, zacht en tederder.
Verbeeldt de rechterhand de liefde van de moeder – die op het schilderij en in het bijbelverhaal opvallend afwezig is – en de linker die van de vader?
Of zijn de afwijkende handen symbolen voor de karakters van de zonen: sterk en rechtlijnig tegenover zacht en weerloos.
Of als twee eigenschappen van de vader: rechtvaardig en vergevingsgezind?
De terugkeer van de verloren zoon (circa 1668-69)
Doek, 262 x 206 cm
Sint Petersburg - Hermitage
