Boerenleven
Jan Steen schilderde minstens vijf keer een aanbidding van de herders, waarvan het hierboven afgebeelde werk het laatste is.
Voor zover bekend heeft hij nooit die andere 'aanbidding' geschilderd, namelijk van de Driekoningen.
Zijn liefde voor het uitbeelden van het boerenleven kon hij beter bij de herders laten zien.
Jan Steen plaatst het hele gebeuren in zijn eigen tijd.
Opvallend is de ereplaats die hij heeft gegeven aan de os en vooral de ezel, opmerkelijk wit met uitstaande oren en nog zijn zadel en halster dragend, alsof hij net de ruimte is binnengestapt.
Moeder Maria wordt niet in biddende houding afgebeeld, maar slaat de deken rond het Kind open om het aan de herders te tonen.
De geknielde herder naast de met hooi gevulde kribbe houdt zijn herdersstaf plechtig vast, terwijl hij met vrome blik naar de baby kijkt.
Bij het zien van zijn Verlosser straalt hij kalmte en bezinning uit, in tegenstelling tot de opgewonden en nieuwsgierige landslieden die door de stenen boog de ruimte binnenlopen.
Steen schilderde het Christuskind als een onschuldige pasgeborene die met een subtiel aureooltje goddelijke status krijgt.
Maria met haar serene blanke gezicht en blauwroze gewaad en de smetteloos witte doeken om het Kind steken af tegen de in vooral donkere kleuren gehulde bezoekers.
De herders hebben kraamgeschenken meegebracht die passen bij het boerenleven: een oude vrouw biedt Jozef een schaal met eieren aan, waarvoor hij als dank zijn hoed afneemt.
Op de achtergrond draagt een andere vrouw op haar hoofd een mand met producten van het land.
De jongen die voorovergebogen naar de baby kijkt, heeft een levende haan onder de arm.
Linksvoor blaast een meisje een vuurtje aan waarop een pot met pap, ongetwijfeld bedoeld voor de baby, wordt verwarmd, een bezigheid die in de iconografie meestal door 'voedstervader' Jozef wordt gedaan.
Een doedelzakspeler rechts - een veel voorkomende figuur in de iconografie van dit tafereel - draagt een koddige, over zijn ogen gezakte muts en voorziet het gezelschap van achtergrondmuziek.
Opvallend is de grote koperen melkkan die prominent in beeld staat voor de kribbe.
De achtergrond buiten de ruimte is helder verlicht, waarmee Steen verwijst naar de verschijning van de engelen die in het verhaal hiervoor heeft plaatsgevonden.
|
