Vita activa versus vita contemplativa
Vanaf de zestiende eeuw treft men parabels en moraliserende scènes aan in de schilderkunst. Deze voorstellingen zullen doorgaans voornamelijk in woonhuizen van geestelijken of burgers hebben gehangen. Een thema dat vanaf omstreeks 1550 in zowel de Noordelijke als de Zuidelijke Nederlanden gedurende een eeuw bijzonder populair is geweest, is het verhaal dat Jezus met zijn leerlingen een bezoek brengt aan de zusters Marta en Maria. Pieter Aertsen schilderde ten minste zeven versies van dit verhaal.
Hoewel het slechts een korte passage betreft, spreekt deze zeer tot de verbeelding. De twee zussen reageren namelijk heel verschillend op Jezus' aanwezígheid.
Het verhaal is, evenals de afbeeldingen ervan, in de loop der tijd het onderwerp geweest van vele theologische en kunsthistorische interpretaties. De algemene strekking is echter duidelijk: het verrichten van dagelijkse bezigheden, hoe nuttig en noodzakelijk ook, verbleken bij het belang van de verkondiging van het Woord. Met andere woorden: het aanvaarden van het evangelie is belangrijker dan het doen van goede werken. Hiermee sluit dit thema naadloos aan bij de ideeën van de opkomende reformatie.
Aertsen benadrukt in de hier afgebeelde versie uit circa 1555 het gesprek tussen de verontwaardigde Marta en Jezus door expressieve handgebaren en plaatst het op de voorgrond. In de krappe uitsnede van de compositie, waardoor beide hoofdpersonen als halffiguren zijn voorgesteld, kijkt Jezus de toeschouwer direct aan. Zijn woorden gelden dus niet alleen voor Marta.
Tussen Jezus en Marta zien we op het middenplan van de voorstelling, aan de voet van een lege stoel, Maria zitten op de grond. Zij heeft een boek op schoot, vermoedelijk een bijbel die is opengeslagen waar het Tweede Testament begint.
Rechts van haar dreigt een oudere apostel (Petrus?) in slaap te vallen en achter Maria staat Johannes met gevouwen handen.
Links op de achtergrond zijn enkele mannen in de weer met schalen.
|
