Paul Verheijen

MARC CHAGALL

Message Biblique - Adam & Eva (01 t/m 03)

De Schepping van de Mens (01)


Dit werk is opgebouwd uit twee registers: een voor de hemel en een voor de aarde, zoals op een traditioneel altaarstuk, waarvoor het oorspronkelijk ook bedoeld was.
Onderaan komt een engel die Adam draagt, slap in zijn armen, uit de oer-oceaan, die Chagall bevolkt met de dieren die vóór de mens werden geschapen.
Boven in de lucht zien we een draaiende zon als een wiel dat doordraait naar volgende episodes uit de Bijbel.
Christus aan het kruis maakt hiervan deel uit: zijn lendenen zijn bedekt met de gebedsdoek gedragen door joden in de synagoge.
Chagall stelt hem voor als de geofferde jood - en niet als de christelijke Messias.
Deze Christusfiguur begon te verschijnen in Chagalls schilderijen aan het begin van de Tweede Wereldoorlog.

Het Paradijs (02)


Gemaakt als een tweeluik zien we links de schepping van Eva en haar verleiding rechts.
Dieren, zowel herkenbaar als hybride, zoals zo vaak gevonden in het werk van Chagall, zweven rond de menselijke figuren in een gelukkige gemeenschap.
De schepping van Eva wordt opgeroepen in een duidelijk begrijpelijke metaforische taal: boven Adam, wiens rechterarm geheven is, zweeft een wolk, het bijbelse teken van goddelijke aanwezigheid, bij deze gelegenheid gevormd als een cocon, waaruit Eva tevoorschijn komt als een vlinder uit zijn pop.
Het oerpaar, verstrengeld alsof ze één persoon zijn met slechts twee armen en drie benen, staat op het punt de verboden vrucht te delen van de Boom van Kennis van Goed en Kwaad, waardoor ze de gelijken van God zullen worden.

De verdrijving uit het Paradijs (03)


Dit toont de ommekeer in het Paradijs hierna: vogels met geitenkop vliegen op, andere duiken naar beneden en sluiten zich aan bij de gevleugelde vissen die uit de rivier zijn gekomen.
Bovenaan, in het midden, toont de engel van de goddelijke toorn Adam en Eva de weg van ballingschap.
Zij verlaten het beeld rechts, zoals in bijna alle traditionele voorstellingen van deze scène.
Ze worden gedragen door een rode haan, die vitaliteit en vruchtbaarheid symboliseert, en ze lijken te vliegen naar de toekomst van de mensheid.
De kleine moeder en kind geheel rechts in de hoek onderaan bevestigt deze nogal optimistische visie op de zondeval.
Rechtsboven zien we een schilder werken, alsof Chagall wil zeggen dat dit schilderij zijn visie op de menselijke geschiedenis is.
Marc Chagall (1887-1985)
Message Biblique
01 - La création de l'homme (1956-58)
Olieverf op doek, 299 x 200 cm
02 - Le Paradis (1961)
Olieverf op doek, 198 x 288 cm
03 - Adam et Eve chassés du paradis (1961)
Olieverf op doek, 191 x 284 cm
Nice - Musée National Marc Chagall
2016 Paul Verheijen / Nijmegen