GERBRAND VAN DEN EECKHOUT

Jezus in de synagoge van Nazaret

Profeet in vaderstad

Het Evangelie volgens Lucas vertelt dat Jezus aankomt in Nazaret waar hij is opgegroeid en volgens zijn gewoonte op de sabbat naar de synagoge gaat.
Hij staat op om voor te lezen en krijgt de boekrol van de profeet Jesaja overhandigd.
Hij rolt deze af tot de plaats waar geschreven staat:

De Geest van de Heer rust op mij, want hij heeft mij gezalfd. Om aan armen het goede nieuws te brengen heeft hij mij gezonden, om aan gevangenen hun vrijlating bekend te maken en aan blinden het herstel van hun zicht, om onderdrukten hun vrijheid te geven, om een genadejaar van de Heer uit te roepen.

Daarna rolt hij de boekrol weer op, geeft die terug aan een dienaar, gaat weer zitten en zegt tot de aanwezigen dat zij vandaag deze schrifttekst in vervulling hebben horen gaan.
De aanwezigen betuigen in eerste instantie hun bijval, verwonderen zich over Jezus' woorden, maar als Jezus vervolgens beweert dat geen enkele profeet welkom is in zijn vaderstad met een verwijzing naar de profeet Elia ontsteken zij in grote woede, springen op en drijven Jezus naar de rand van de berg om hem in de afgrond te storten.
Jezus loopt midden tussen hen door en vertrekt.
^{(Lucas 4,16-30)}

Leerling van Rembrandt?

Gerbrand van den Eeckhout portretteert Jezus in het midden van een diagonaal samengestelde groep mannen.
De zuil op de achtergrond en het sterke licht-donker contrast benadrukken zijn aanwezigheid.
Van den Eeckhout laat het tafereel afspelen in een soort studeerkamer van de synagoge.
Waarschijnlijk beeldt hij het moment uit na de lezing uit Jesaja, want Jezus wijst met zijn rechterhand naar zichzelf en met zijn linkerhand naar het boek (geen boekrol) dat een dienaar vasthoudt.
Links leest een groepje aanwezigen de tekst blijkbaar nog eens goed door.
Is op de gezichten van de aanwezigen al af te lezen dat zij verwonderd zijn of vijandig gezind?

Hoewel niet feitelijk gestaafd door overgeleverde archiefstukken, neemt men aan dat Van den Eeckhout van 1635/6 tot 1640/1 in Rembrandts atelier als leerling of gezel werkzaam was.
Rembrandts invloed is duidelijk te zien in Van den Eeckhouts bijbelse en mythologische schilderijen, maar minder in zijn portretten en genreschilderijen.

Hoewel de signatuur en datum op dit werk pas in 1981 werden ontdekt, is Van den Eeckhout altijd geïdentificeerd als de kunstenaar ervan.

GESPREKKEN & REDEVOERINGEN VAN JEZUS

GERBRAND VAN DEN EECKHOUT