GERBRAND VAN DEN EECKHOUT
Simeon in de tempel
GeknieldGerbrand van den Eeckhout ging midden-eind jaren 30 van de 17e-eeuw in de leer bịj Rembrandt en was een productieve en veelzijdige kunstenaar.Gedurende zijn lange loopbaan hield hij grotendeels vast aan de expressieve, verhalende stijl van zijn leermeester. De bebaarde Simeon knielt in de tempel voor een stoel op een verhoogd houten platform met het kindje Jezus in zijn armen. Hemelwaarts starend uit hij zijn loflied (Nunc dimittis). Achter hem staan drie mannen in oosterse kledij en uiterst rechts zit een groep van vijf schriftgeleerden rond een tafel waarop een aantal opengeslagen boeken ligt. De twee schriftgeleerden aan de linkerkant keren zich naar Simeon, terwijl de andere drie de gebeurtenis onderling bespreken. Op de treden van het verhoogde houten platform links tegenover Simeon zien we Maria en Jozef net als Simeon eveneens geknield, terwijl Jozef de twee offerduiven in zijn linkerhand houdt. Achter hen nadert geheel links de profetes Anna, haar handen gevouwen in gebed. |
Jongetje
Wie is de in het rood geklede jongen die zich vastklampt aan de man achter Simeon en in zijn andere hand een stok/staf draagt?
In de bijbeltekst komt geen kind voor. Zijn het misschien Zacharias en zijn zoon Johannes de Doper? Zacharias was weliswaar hogepriester van de tempel van Jeruzalem, maar als priester zou hij geen tulband dragen en Johannes was slechts zes maanden ouder dan Jezus. Bovendien: waarom die stok/staf? Op een ruim twee eeuwen ouder paneel van een triptiek van Andrea Mantegna waarop deze scène ook is uitgebeeld zien we een vrouw met een eveneens in het rood gekleed jongetje (zie detailafbeelding). Ook hier is de identificatie een probleem. |
LichtDe uitbeelding van Maria's zuivering in de tempel is bewonderenswaardig om de heldere compositie, de rijkdom aan clair-obscur-effecten en de emotionele expressiviteit van de hoofdfiguren.Treffend is vooral hoe Van den Eeckhout het verhaal dramatiseerde door het licht direct te laten schijnen op Simeon en het Christuskind, beiden in wit gekleed. Die twee figuren lijken haast te gloeien, een beeldreferentie aan Simeons beschrijving van het kind als een licht dat geopenbaard wordt aan de heidenen en dat tot eer strekt van Israël, uw volk. Uitvoerige informatie over dit werk is te vinden op The Leiden Collection. |
|
Gerbrand van den Eeckhout (1621-1674)
Simeon in de tempel (1672) Olieverf op doek, 85 x 105 cm The Leiden Collection |
| 2016 Paul Verheijen / Nijmegen |