Paul Verheijen

GUERCINO

Maria Magdalena met twee engelen

Bijbelse achtergrond

Vroeg op de eerste dag van de week, toen het nog donker was, kwam Maria uit Magdala bij het graf. Ze zag dat de steen van de opening van het graf was weggehaald. [...] Maria stond nog bij het graf en huilde. Huilend boog zij zich naar het graf, en daar zag ze twee engelen in witte kleren zitten, een bij het hoofdeind en een bij het voeteneind van de plek waar het lichaam van Jezus had gelegen.
(Johannes 20,1-12)

Berouwvolle prostituee

Guercino schilderde dit werk voor het hoogaltaar van de Santa Maria Maddalena delle Convertite al Corso in Rome.
In het klooster bij die kerk werden berouwvolle publieke vrouwen opgenomen die volgens de rooms-katholieke heilsleer kans maakten op vergeving als zij zich bekeerden en een vroom leven gingen leiden.
De bijbelse hoer op het schilderij knielt in een open landschap voor een sarcofaag.
Haar antracietkleurig gewaad valt als bij een beeldhouwwerk in zware plooien rond haar lichaam.
Door de lichtval krijgen haar ontblote rechterarm en schouder een theatraal effect.
Onder de contrasrijke wolkenformaties zien we links een vergezicht waar de hemel lichter wordt.
Bij de sarcofaag staan twee jeugdige engelen met imposante vleugels.
De linkerengel wijst met zijn rechterhand naar de hemel waar - als in een visioen - twee engelenkopjes uit de wolken omlaag kijken.
De andere engel toont Maria Magdalena een van de spijkers van Jezus' kruisiging.
Op de sarcofaag liggen de doornenkroon en de lijkwade.

Waardering

Met de donkere hemel verwijst Guercino naar de vroege ochtend.
De doornenkroon en passiespijker herinneren nog aan Jezus' kort daarvoor doorstane lijden op aarde, maar met het gebaar maakt de linkerengel duidelijk dat hij is opgestaan.
Door de psychologische benadering van Maria Magdalena weet Guercino de potientiële bekeerlingen in de de kerk bij het tafereel te betrekken.
En niet alleen bekeerde prostituees waardeerden het werk, want het doek werd vaak gekopieerd, nagetekend of tot gravure verwerkt zoals bijvoorbeeld direct al na de opstelling in de kerk door Giovanni Battista Pasqualini (zie afbeelding).
Giovanni Francesco Barbieri (genaamd Guercino) (1591-1666)
Maria Magdalena met twee engelen (1622)
Olieverf op doek, 222 x 200 cm
Vaticaanse Musea
2016 Paul Verheijen / Nijmegen