Paul Verheijen

FRANS HALS

Vanitas

Voor ons staat een levensgroot figuur, die in de ene hand een schedel vasthoudt en met de andere hand gebaren maakt. Hoewel hij ons frontaal aankijkt, kijkt hij naar links, en het is het gebaar van zijn rechterhand dat ons scherp stelt: zijn vingers lijken vanuit het canvas naar onze ruimte te steken.
Dit is een boeiend schilderij van Frans Hals, maar ook een uitstekend voorbeeld van zijn gedurfde techniek van vrij en snel schilderen, die hem onderscheidt van de meeste kunstenaars van die tijd. Er is geen spoor van onderschildering en de roodachtige grond komt hier en daar door. Op sommige plekken werd de verf nat-in-nat aangebracht, waardoor een deel van de kleuren vermengde; andere zijn gemodelleerd met zeer grove arcering.

Dit schilderij is feitelijk geen portretschilderij, maar een Vanitas-afbeelding. De schedel is een symbool van sterfelijkheid, een herinnering aan de kortheid van het menselijk leven. In Nederland vinden afbeeldingen van jongens met schedels hun oorsprong in een traditie die teruggaat tot het begin van de zestiende eeuw.
Frans Hals (1582/83-1666)
Jonge man met schedel (Vanitas) (1626-28)
Olieverf op doek, 92 x 81 cm
Londen - National Gallery
2016 Paul Verheijen / Nijmegen