Paul Verheijen

MAARTEN VAN HEEMSKERCK

Doop van Christus

Dynamiek

In dit schilderij probeert Maarten van Heemskerck voor het eerst meerdere figuren in een landschap uit te werken. Het laatste cijfer van de datering 153. is niet goed te lezen, maar er zal vermoedelijk 1530 of 1531 hebben gestaan. Het moment wordt weergegeven dat de heilige Geest in de vorm van een duif op Christus neerdaalt. De doop vindt plaats in een groen landschap met een boom met een grillige knoestige stam op de voorgrond, de meanderende rivier de Jordaan op het tweede plan en op de achtergrond een verschiet met blauw gekleurde bergen dat ruimtelijkheid suggereert. Aan de voet daarvan is een ommuurde stad geschilderd.

Aan deze zijde van de Jordaan waken twee engelen links over Christus' kleding, terwijl we rechts een man van achteren zien die zich over zijn kleding buigt. Een tweede man links van hem kijkt naar de duif en wijst naar de hemel. Johannes de Doper en Christus hebben een gecompliceerde en dynamisch beweeglijke houding. Christus staat met zijn voeten in de Jordaan die onderin in donkere tinten door het schilderij stroomt. Johannes doopt Christus door met zijn rechterhand Jordaanwater over het hoofd van Christus te gieten. Met zijn linkerhand houdt hij zich vast aan de boom en hij staat met zijn linkerbeen op de boomstam en zijn rechter op rotsachtig gesteente (om droge voeten te houden?).
Aan de overzijde van de Jordaan kijkt een groep mensen (ook dopelingen of farizeeën / schriftgeleerden?) toe.
Maarten van Heemskerck (1498-1574)
Doop van Christus (1530-31)
Olieverf op paneel, 44 x 51 cm
Berlijn - Gemäldegalerie
2016 Paul Verheijen / Nijmegen