Paul Verheijen

LORENZO LOTTO

Koorhek basiliek Bergamo - Afbeelding D

D - David tegen Goliat
[1 Samuël 17,4-58; 18,6-9]


Op korte afstand van poorttoren van een 16e eeuwse stad beschermd door hoge muren met kantelen bevindt zich een podium om een 'mysteriespel' op te voeren.
Lotto vertelt ons het verhaal als in een strip in een opeenvolging van een aantal scènes die zich afspelen zowel op als rond het podium:
  • Saul zit op zijn koningszetel - die op de top een liggende islamitische (Turkse) halve maan heeft - op het podium.
    David komt met het hoofd van Goliat door de deuropening rechts binnen en vertelt Saul - in een flash back - en de toeschouwers het verhaal wat daarvóór heeft plaatsgevonden.
    Saul is afgebeeld zonder koningskroon en scepter, verwijzend naar het feit dat David inmiddels prematuur door Samuël tot koning is gezalfd.
  • Linksboven wordt schaapherder David door een boodschapper ontboden bij koning Saul te komen.
    De leeuw en de beer verwijzen naar de woorden van David die hij dan tegen Saul zegt:
    Ik heb altijd de kudde van mijn vader gehoed. Wanneer er een leeuw of een beer kwam om een schaap of een geit uit de kudde te stelen, ging ik erachteraan, overmeesterde hem en redde het dier uit zijn muil. En als hij me wou aanvallen greep ik hem bij zijn kaken en sloeg ik hem dood. Leeuwen en beren heb ik verslagen en die onbesneden Filistijn zal het net zo vergaan, omdat hij de gelederen van de levende God heeft beschimpt! JHWH, die me gered heeft uit de klauwen van leeuwen en beren, zal me ook redden uit de handen van deze Filistijn.
    (1 Samuël 17,34-37)
    De beer werd binnen het christelijk geloof gezien als het symbool van de duivel en de leeuw van de anti-christ.
    Op deze wijze ontstond een parallel tussen David en Christus.
    Staat David daarom ook met gekruiste benen naar de boodschapper te luisteren?
  • De episode van Davids gevecht met wilde beesten loopt vooruit op de strijd met Goliat die op de voorgrond is weergegeven.
    De wapenrusting die David weigert aan te doen, zien we twee keer liggen: aan de voet van de laatste trappen naar de koningstroon en achter David die een steen in zijn slinger legt.
    Goliat wordt getroffen door een steen en vervolgens door David onthoofd.
  • Rechts begeeft David zich met hoofd Goliat en kromzwaard naar de ingangspoort van de stad.
    Vijf vrouwen komen hem uit de poorttoren tegemoet met palmbladeren, takken en een lauwerkrans.
    Toen David terugkeerde van zijn overwinning op de Filistijn, liepen in alle steden van Israël de vrouwen zingend en dansend uit om koning Saul feestelijk in te halen met muziek en tamboerijnen en rinkelbellen.
    (1 Samuël 18,6)
    Koning Saul is echter in geen velden of wegen te bekennen, David is nu reeds de nieuwe koning die feestelijk ingehaald wordt.

D - Impresa


De tekst op de impresa luidt: MAXIMI CERTAMINIS VICTORIA, de grootste overwinning in de strijd.
Davids herderstas met stenen hangt bovenin.
Zijn herdersstaf en de niet gebruikte wapenrusting vullen bijna het hele beeldvlak.
Lorenzo Lotto (circa 1480 – 1556/57)
Davit contra Goliat
Invenzione (1526), 68 x 101 cm / Impresa (1527), 76 x 109
Bergamo - Santa Maria Maggiore
2016 Paul Verheijen / Nijmegen