Paul Verheijen

LORENZO LOTTO

Koorhek basiliek Bergamo

Invenzione en impresa

Een koorhek is een hek, meestal van hout of metaal, dat tussen het koor en het schip van een kerk is geplaatst, met als functie het priesterkoor te scheiden van het kerkschip waar de 'gewone' kerkgangers, de leken, zich bevinden.
Voor dit koorhek (en ook voor de koorbanken daarachter) in de basiliek Santa Maria Maggiore in Bergamo ontwierp Lorenzo Lotto tussen 1524 en 1527 bijbelse scènes.
Zijn ontwerpen werden vervolgens door Giovan Francesco Capoferri (1487–1534) in intarsia (Italiaans 'intarsio' is inlegwerk) in hout voltooid in 1531.
De vier in een rechthoek geplaatste scènes [A-D] op het koorhek beelden alle overwinningen op het kwaad uit.
Ze zijn te beschouwen als een samenvatting van de overige bijbelscènes die qua formaat kleiner zijn (vierkanten van ca. 40 x 40 cm) en zich bevinden op het koorgestoelte in het achterste deel.
Bij de invenzione, (Italiaans voor 'uitvinding', 'bedenksel') ontwierp Lotto eveneens een impresa (Italiaans voor 'onderneming').
Deze 'covers' zijn te vinden op het koorgestoelte in het voorste deel [01-32].
Een impresa is een diep symbolische afbeelding die bedoeld is een gevoel van mysterie op te roepen.
Ze kan en mag ook leiden tot verschillende, zelfs elkaar tegensprekende interpretaties.
Vooral de imprese van A en B zijn stof tot vele speculaties.
Je kunt een impresa vergelijken met een droom, die ook vaak bizar is en bijna nooit een rationele verklaring heeft.
Ze leidt tot een soort spel waarbij je intuïtief zoekt naar de juiste sleutel van de deur die het raadsel bewaakt dat erachter zit.
Lotto is dus de 'bedenker' van het spel en wij, de toeschouwers, moeten het spelen.


A - Verdrinking van de farao


B - De ark van Noach


C - De overwinning van Judit met het hoofd van Holofernes


D - David tegen Goliat

2016 Paul Verheijen / Nijmegen