Paul Verheijen

MORETTO DA BRESCIA

Emmaüsgangers

Pelgrim

In overeenstemming met een iconografische traditie beeldt Moretto Christus af met de attributen van een reiziger.
Op zijn borst zien we een schelp, symbool van de gelovigen die de pelgrimage naar het graf van Jakobus in Santiago de Compostella hadden voltooid.
Het werd gezien als bewijs voor iemand die reisde voor het geloof.
Dezelfde betekenis heeft ook de bijzondere breedgerande hoed versierd met pelgrimstekens.

Locatie

Het schilderij tooide oorspronkelijk het altaar van het oude hospitaal San Luca in Brescia.
Vanwege het lage perspectief was het waarschijnlijk op een hoge plek geplaatst.
De geschilderde architectuur liep mogelijk door op de muur achter het schilderij in de vorm van een lijst of fresco.

Zijlicht

Vanwege het verfijnde zijlicht wordt Moretto wel beschouwd als een voorganger van Caravaggio.
Bepalend voor de scène is het contrast tussen de schaduw en de oplichtende kleur van het van rechts vallende licht dat weerkaatst op het dienblad van het meisje, op de plooien van de kleding en het helderwitte tafellaken en op de glazen waarvan slechts de oplichtende randen zijn te zien.
Het licht komt zelfs onder de tafel, waar het de blote voeten van de twee Emmaüsgangers benadrukt en de kat die achter de tafelpoot vandaan gluurt.

Opdrachtgevers

De twee toegevoegde omstanders zijn mogelijk de opdrachtgevers van het werk, Jacopo de Cucchis en zijn vrouw, of familieleden van hem.
Hij was tussen 1526 en 1527 speciaal raadsman van het bestuur van het hospitaal San Luca.
Zijn bedachtzame gezicht lijkt een openlijke meditatie uit te beelden over het geheim van de eucharistie.
De keuze om zijn vrouw af te beelden als dienstmeisje kan Moretto gedaan hebben op verzoek om haar nederig en devotioneel betrokken voor te doen.
Moretto da Brescia (Alessandro Bovicino) (±1498-1554)
De maaltijd te Emmaüs (±1527)
Olieverf op doek, 146 x 305 cm
Brescia - Pinacoteca Tosio Martinengo
2016 Paul Verheijen / Nijmegen