Erotisch thema?
In 1621 kreeg Orazio Gentileschi de opdracht van de edelman Giovanni Antonio Sauli (1580-1649) drie schilderijen te maken voor diens Palazzo in Genua. Een daarvan had als onderwerp Lot en zijn dochters. Afbeeldingen van de dronken Lot met zijn hem verleidende dochters waren populair in het zeventiende-eeuwse Europa omdat ze een rechtvaardige context boden waarin het sociale taboe van incest kon worden geïllustreerd. Het onderwerp wordt vaak geïnterpreteerd als louter een voorwendsel voor kunstenaars om zich met een erotisch thema bezig te houden, maar de afwezigheid van naaktheid of tastbare sensualiteit in deze scène suggereert dat Gentileschi's bedoelingen anders waren. Van deze versie bestaan ten minste drie van elkaar verschillende kopieën.
Zo'n vijf jaar later nodigde koning Charles I van Engeland, een groot liefhebber en kenner van de schilderkunst die graag een van de meest vooraanstaande kunstenaars van die tijd wilde hebben, Orazio Gentileschi uit naar Londen te komen. Om deze reden verhuisde de drieënzestigjarige Toscaanse schilder met zijn vier zonen naar Engeland; zijn beroemde dochter Artemisia zou hem ook voor een korte periode vergezellen.
Uit documentaire bronnen is bekend dat de tweede versie van Lot en zijn dochters – wellicht het eerste grootformaat schilderij dat voor de vorst werd geschilderd – in 1628 werd ontvangen, twee jaar na Gentileschi's aankomst in Londen, en dat het in Whitehall Palace hing. Datzelfde jaar zag de Duitse schilder en schrijver Joachim von Sandrart het werk en beschreef het als volgt:
Niet minder belangrijk was een schilderij van Lot die op de schoot van een van zijn dochters lag te slapen, terwijl de andere dochter zich omdraaide om te zien wat haar vader aan het doen was, een prachtig werk dat onmogelijk verbeterd kan worden.
Gentileschi heeft het vermogen om het ruige incest-thema op suggestieve wijze vast te leggen, met de elegantie die hem in deze laatste fase van zijn carrière kenmerkt. De schilder toont in de tweede versie een meer uitgewerkte en sensuele compositie.
Elk van de drie figuren is weergegeven met een van de primaire kleuren rood, geel en blauw (let op de wisseling daarvan bij de drie versies). Hun heldere tinten contrasteren sterk met de duisternis van de grot. Lot, dronken, slaapt op de schoot van een van zijn dochters. Een van de dochters wijst met haar handen naar de brandende stad Sodom, op de achtergrond van het landschap, waarin in de tweede versie een piepklein figuurtje te zien is, de zoutpilaar die de vrouw van Lot is geworden.
Het meesterschap van de schilder komt tot uiting in alle elementen van de compositie en en in de verschillende kwaliteiten van de stoffen. Gentileschi toont ook zijn vaardigheid in de weergave van de metalen voorwerpen die verwijzen naar de dronkenschap van Lot: de gouden drinkbeker en de tinnen kruik die op de grond was gevallen met de rest van de wijn die erin zat. Een druiventros hangt in de tweede versie aan de wijnstok in een van de openingen van de grot.
|
