Lot en Abraham - Gastvrijheid - Noodzakelijke incest - Volkeren - Christendom |
Lot en AbrahamNa de dood van zijn vader wordt Lot opgenomen in het gezin van zijn grootvader en zijn oom Abraham.Nadat ook zijn grootvader is overleden, gaat Lot met de al bejaarde Abraham mee naar Kanaan. Omdat Kanaan kort na hun aankomst door hongersnood wordt geteisterd, reizen ze door naar Egypte. Later gaat het Lot en Abraham in Kanaan wél voor de wind, zelfs zo goed dat hun kudden niet meer genoeg hebben aan de gemeenschappelijke weidegrond. Omdat het land groot genoeg is, komt het op voorstel van Abraham tot een verdeling, waarbij Lot als eerste mag kiezen. Lot kiest dan de vruchtbare vallei langs de Jordaan, zodat er voor Abraham het dorre heuvelland in het midden van Kanaan overblijft. Later vestigt Lot zich met zijn gezin in de 'zondige' stad Sodom, aan de zuidoostelijke oever van de Dode Zee. Nadat Lot daar is ontvoerd door vier koningen uit het noorden die de streek hebben overvallen, zet Abraham met een legertje van 318 personeelsleden de achtervolging van de overvallers in. Ruim 200 km verder, in Dan, ten noorden van het Meer van Galilea, moeten ze tegen Abraham het onderspit delven en werd Lot weer een vrij man. |
GastvrijheidGod is van plan de zondige steden Sodom en Gomorra te verwoesten en deelt dat aan Abraham mee.Om zijn neef Lot te sparen probeert Abraham God ervan te overtuigen dat hij van dit plan moet afzien als er nog tien rechtvaardigen te vinden zijn. Maar zelfs die tien blijken er niet te zijn. Omdat God desondanks Lot en zijn familie wil sparen, stuurt hij twee mannen / engelen om Lot te waarschuwen dat hij en de zijnen zo snel mogelijk moeten vertrekken. De engelen worden door Lot gastvrij onthaald en trekken de aandacht van de later spreekwoordelijk geworden Sodomieten. Van jong tot oud omsingelen ze zijn huis en eisen ze: Breng ze naar buiten dan kunnen wij omgang met hen hebben (Genesis 19,5). Lot biedt hen als vervanging zijn twee maagdelijke dochters aan, maar daar voelen de opdringerige mannen niets voor. Pas nadat de engelen de Sodomieten hebben verblind, kunnen Lot, zijn vrouw en zijn dochters de stad verlaten. Ook al hebben de engelen gewaarschuwd niet om te kijken, de vrouw van Lot kan haar nieuwsgierigheid niet bedwingen. Voor straf wordt ze in een zoutpilaar veranderd. De joodse historicus Flavius Josephus meldt in zijn Joodse Geschiedenis dat hij deze pilaar met eigen ogen heeft gezien (Boek I,203). |
Noodzakelijke incestDe steden Sodom en Gomorra worden getroffen door een regen van zwavel en vuur, waarbij de opstijgende walm is als de rook van een smeltoven.Na hun vlucht vinden Lot en zijn beide dochters een onderkomen in een grot. In de mening de enige mensen te zijn die op de aarde waren overgebleven, voeren de dochters hun vader dronken en hebben ze met hem gemeenschap, in de hoop dat wij van hem kinderen krijgen (Genesis 19,34). |
VolkerenDe namen van beide zonen verwijzen min of meer naar deze incest:Moab betekent 'van de vader' en Ben-Ammi zoiets als 'zoon van een bloedverwant'. Het zijn de stamvaders van de Moabieten en de Ammonieten, later geduchte vijanden van Israël. Het incest-verhaal van Lot en zijn dochters kan opgevat worden als een etiologie: het geeft een mythische verklaring hoe de vijandige volken van Israël aan hun naam komen en (dus) niet deugen. Is dat ook de reden waarom Lots dochters naamloos blijven? |
ChristendomOp de dag dat Lot uit Sodom vertrok, regende het vuur en zwavel uit de hemel, die allen verdelgden, zegt Jezus tegen zijn leerlingen in een toespraak die gaat over de (toe)komst van het Koninkrijk Gods en de Mensenzoon (Lucas 17,20-37).Volgens de christelijke typologie werd de ondergang van Sodom beeld voor het apokalyptische einde en stond Lots vrouw model voor de zondige mens die fataal naar het boze leven kijkt dat juist afgezworen dient te zijn. Van oudsher werden de dochters van Lot gerekend tot de vrouwen uit de bijbel en klassieke oudheid die beroemde mannen te gronde richten door hun verleidingskunsten. De listige incestueuze daad van Lots dochters werd ook positief uitgelegd. Zij hadden hun vader immers verleid om zich te verzekeren van nageslacht. |
| 2016 Paul Verheijen / Nijmegen |