PIERO DELLA FRANCESCA

Doopsel van Christus

Oproep tot eenheid?

Waarschijnlijk schilderde Piero della Francesca dit werk na 1442 als centraal paneel van een triptiek voor het hoogaltaar van de San Giovanni Battista in zijn vaderstad Borgo Sansepolcro.
Het paneel toont op de achtergrond een gezicht op die stad en werd waarschijnlijk rond 1440 besteld door de camaldulenzers.
Het is Piero's eerste belangrijke opdracht in deze periode.
Johannes doopt Christus wiens hoofd wordt gekroond door een duif die de heilige Geest symboliseert.
De duif heeft de vorm van de wolken aan het hemelgewelf.
Christus, de duif, de doopkom en de hand van Johannes vormen een as die het schilderij in twee gelijke delen verdeelt.
Een tweede scheiding wordt gevormd door de boom die links staat en die het schilderij verdeelt volgens de gulden snederegel (verhouding 1:2).

Achter Johannes staat een neofiet, een aanstaande dopeling, in een witte broek.
De voeten van de man staan al in het water en hij is bezig zijn hemd uit te trekken.

Links staan drie engelen die verschillend gekleurde kleding dragen en, in tegenstelling tot de traditionele iconografie, niet de kleding van Christus vasthouden, maar elkaars handen.
Dit zou een symbolische verwijzing kunnen zijn naar de toenmalige Raad van Florence, die tot doel had de oosterse en westerse kerken te verenigen.
De theoloog Ambrosius Traversari (1386-1439), een camaldulenzer, was een sterke verdediger van die eenheid.
Zijn de personages die we achter de neofiet rechts zien daarom ook gekleed in oosterse mode?

Het meest opvallende kenmerk is de buitengewone verlichting vanaf de top.
De verlichting brengt delicate pastelkleuren naar buiten, met bleke schaduwen rond de figuren, waardoor hun driedimensionaliteit wordt verbeterd.
Piero bereikte dit alles met behulp van tempera op populierenhout.
De techniek omvatte het gebruik van een permanent verfmedium met gekleurde pigmenten dat snel zou drogen.

Piero della Francesca (1412-1492)
Il Battesimo di Gesù (1442-50)
Tempera op paneel, 167 x 116 cm
Londen - National Gallery