De nu gebruikte titel van deze kleine tondo van Rafaël verwijst naar de familie Conestabile die er in de 19e eeuw eigenaar van was. We zien de Madonna met het Kind dat hun focus hebben gericht op een open boek, als het ware de weerspiegeling van de focus van de toeschouwer op de tondo.
De achtergrond toont een landschap van heuvels die in de verte verdwijnen, met enkele slanke, droge bomen en een met sneeuw bedekte alpenachtige bergketen aan de horizon. Groene weiden sieren de voorgrond. Een vijver weerspiegelt de lucht. Verwijzen de sneeuw (winter) en de groene weiden (lente) naar respectievelijk de nog niet en toekomstige verlossing die het Christuskind gaat volbrengen?
De lyrische intonatie van het werk wordt gegeven door de harmonie en eenheid tussen de figuren en het landschap, en door de contemplatieve en licht melancholische uitdrukking van Maria, die in het boek (bijbel?) de profetieën lijkt te lezen over het tragische maar noodzakelijke lot van haar zoon.
De afbeelding heeft een cirkelvormige compositie. De lijnen zijn vloeiend en passen zich binnen het ronde formaat van het schilderij aan, te zien in de ronding van Maria's rug die doorloopt in het nederig gebogen hoofd.
Lijst
De tondo is geplaatst in een lijst die uitvoerig is versierd met groteske gouden versieringen (zie afbeelding van het werk zoals te zien in de Hermitage).
Omdat de ruimtes in de lijst niet rond maar vierkant zijn, zijn ook de hieruit voortvloeiende hoekzwikken ingevuld met geschilderde goudversieringen op blauwe ondergrond. Onbeantwoord is de vraag of dit frame ook door Rafaël is ontworpen, respectievelijk beschilderd met de vier zwikversieringen. Madonna-schilderijen op klein formaat uit het begin van de zestiende eeuw zijn meestal bewaard gebleven zonder hun originele lijst.
Door kaars verlicht
Dit werk is interessant omdat de nu bewaarde tondo in de originele lijst informatie geeft over het mogelijke gebruik van Madonna-schilderijen uit het begin van de zestiende eeuw. De onderste lat van de lijst heeft een gat, later opgevuld met putti. Waarschijnlijk was dit gat bedoeld voor een standaard of kaarsenhouder. Dat houdt in dat deze Madonna-schilderijen voorkwamen in huishoudens waar ze ook (af en toe?) werden verlicht. Dat zou in dit geval misschien bij de familie Alfani in Perugio kunnen zijn geweest. Een vermelding in een herinneringsboek lijkt erop te wijzen dat de Madonna heeft behoord tot de eigendommen van Alfano di Diamante. Alfano was een oom van Domenico di Paris Alfani (±1483-±1553), zelf ook schilder, die was bevriend met Rafaël. Hun vriendschap en artistieke samenwerking hadden invloed op het werk van beide kunstenaars.
Attentievoorwerp
De overbrenging van het schilderij op canvas in 1871 onthulde Rafaëls ondertekening, waarin de Madonna een granaatappel (symbool van Christus' passie) in haar rechterhand houdt in plaats van een boek. Als type behoort de Madonna Contestabile tot de categorie van die schilderijen die de interactie tussen Madoona en Kind laten zien, of hun aandacht voor een of ander voorwerp, bijvoorbeeld een granaatappel of een boek. Dit type was vanaf het midden van de vijftiende eeuw wijdverbreid in centraal Italië. Het bijzondere aan Rafaëls schilderij is dat zowel de Madonna zelf als het Christuskind hun aandacht op het voorwerp hebben gevestigd.
Raffaello Sanzio (1483-1520)
Madonna Conestabile (±1504)
Tempera op paneel overgebracht op canvas, diameter 18 cm
Sint Petersburg - Hermitage
De tondo is geplaatst in een lijst die uitvoerig is versierd met groteske gouden versieringen (zie afbeelding van het werk zoals te zien in de Hermitage).