Paul Verheijen
Hoofdmenu Zoeken Aanvullingen E-mail Actueel Site info Bijbel Exposities Films Heiligen Steden Kunstenaars Boeken Exegese


Hoofdmenu Aanvullingen E-mail Site info Actueel

GUIDO RENI

Bloedbad

Reacties

Giambattista Marino (1569-1625) schreef onderstaand gedicht over dit schilderij van Guido Reni in La strage degli innocenti (postume publicatie in 1632).
Che fai GUIDO? che fai?
La man, che forme angeliche dipigne,
Tratta hor'opre sanguigne?
Non vedi tu, che mentre il sanguinoso
Stuol de'fanciulli ravivando vai
Noua morte gli dài?
Oh nela crudeltate anco pietoso
Fabro gentil, ben sai,
Ch'ancor Tragico caso è caro oggetto
E che spesso l'horor va col diletto. 		Wat doe je GUIDO? wat doe je?
De hand die engelachtige gestaltes schildert,
Houdt zich nu bezig met bloederige werken?
Zie je niet dat je, terwijl je die bloederige
Kinderschaar weer tot leven brengt,
Deze een nieuwe dood brengt?
Oh zelfs in de wreedheid meelijdende,
Nobele kunstenaar, je weet wel,
Dat ook een tragische gebeurtenis een kostbaar motief is,
En ontzetting en genot vaak samengaan.
Vanaf het begin was men geboeid door dit werk, riep het veel reacties op en werden er veel kopieën van gemaakt.
  • Bellori typeerde in zijn Vite de emotie in dit schilderij als orrore, 'afschuw'
  • Guido Reni kon zijn karakteristieke bella gratia, 'schone bevalligheid', en delicata maniera, 'gevoelige stijl', ook in een gruwelijke scène kon toepassen.
    Francesco Scannelli (1616-1663) - Il microcosmo della pittura (1657)
  • Sprezzo moderato, 'ingehouden uitgelatenheid' en decoro, 'waardigheid'
    Carlo Cesare Malvasia (1616-1693) - Felsina Pittrice. Vite de' pittori bolognesi (1678)
  • Die vollkommenste pathetische Komposition des Jahrhunderts [...] Mass zu halten gewusst [...] das Grässliche zum Tragischen erhoben.
    Jacob Burckhardt (1818–1897) - Der Cicerone - Eine Anleitung zum Genuss der Kunstwerke Italiens (1855)

Dolk

De kindermoord in Betlehem die in het evangelie van Matteüs slechts terloops wordt vermeld, was in het Cinquecento een geliefd thema in literatuur en kunst.
Guido Reni wilde het gerucht ontzenuwen dat hij geen ingewikkelde historiestukken zou kunnen schilderen, maar alleen werken met één figuur erop.
Het thema bood hem meer dan voldoende speelruimte om zijn kunde ten toon te spreiden.
De afwisseling en bewegingen van de opeengepakte figuren en kleurstelling contrasteren met de leegte erboven.
En binnen de personages staan de dynamiek van de twee mannen die Herodes' opdracht uitvoeren en de verstarring van de treurende moeders tegenover elkaar.
Reni vulde het middengebied in met een naar beneden gerichte bloederige dolk en schilderde links op de voorgrond twee kinderlijkjes.
Hiermee roept hij onmiddellijk de gruwelijkheid van de voorstelling op bij de kijker.
Maar ondanks deze dramatiek - zie ook de vele geopende monden - verliest hij de harmonie niet uit het oog.
Hij creëert een symmetrische verdeling langs de verticale 'dolk'-as en schildert met evenwichtig licht- en kleurgebruik.
Reni gebruikt in dit werk een driehoekscompositie, met de punt naar beneden, een instabiele vorm die zorgt voor dynamiek en beweging.
Bovenin schildert hij op wolken twee cherubijntjes die de martelaarspalmen voor de omgekomen kinderen reeds bij zich hebben.

Guido Reni maakte het doek in opdracht van twee neven, de kooplieden Ercole en Agostino Berò, als altaarstuk voor hun familiekapel in de San Domenico in Bologna.
In die basiliek schilderde hij ook in de absiskoepel de hemelvaart van Dominicus.
Guido Reni (1575-1642)
Strage degli innocenti (1611)
Olieverf op doek, 268 x 170 cm
Bologna - Pinacoteca Nazionale
2016 Paul Verheijen / Nijmegen