Toen Herodes begreep dat hij door de magiërs misleid was, werd hij verschrikkelijk kwaad, en afgaande op het tijdstip dat hij van de magiërs had gehoord, gaf hij opdracht om in Betlehem en wijde omgeving alle jongetjes van twee jaar en jonger* om te brengen. Zo ging in vervulling wat gezegd is door de profeet Jeremia: ‘Er klinkt een stem in Rama, geween en luid geklaag. Rachel beweent haar kinderen en wil niet worden getroost, want ze zijn er niet meer.' *Sommige Griekse handschriften schrijven hier katoo i.p.v. katooteroo wat ook vertaald kan worden met het tegenovergestelde later. De evangelist Mattëus is de enige die in de bijbel verhaalt over deze kindermoord in Betlehem, waarvan overigens geen enkele historische bron melding maakt. Het verhaal is mogelijk ingegeven door een luguber feit dat al lang uit schriftelijke bronnen bekend was: de Romeinen doodden om allerlei redenen veel baby’s. Matteüs ziet het in elk geval als een vervulling van een profetie van Jeremia. De drie gruwelijke verzen zijn desondanks aanleiding geweest tot het invullen van het aantal gedode kinderen tot maar liefst 144.000 (zeker op grond van dit symbolische getal in het laatste bijbelboek Openbaring) en in de kunstgeschiedenis voor zeer vele uitbeeldingen, waarbij meestal de nadruk ligt op de wrede gewelddadigheid van de soldaten, de wanhoop van de moeders en de sadistisch toekijkende koning Herodes. Bovendien worden de kinderen vrijwel altijd afgebeeld als baby's om het geheel nog schrijnender te maken. Herodes’ opdracht om alle kinderen van het mannelijke geslacht te doden, hield direct verband met de geboorte van het Christuskind. De vermoorde jongetjes werden door het christendom in de 5de eeuw tot martelaar verklaard, omdat ze omwille van Christus waren gestorven. Hun feestdag is op 28 december welke dag gewoonlijk wordt aangeduid met de term Onnozele Kinderen, waarbij 'onnozel' hier de oorspronkelijke betekenis heeft van 'onschuldig, zonder boosheid'. Oorspronkelijk was 28 december geen heiligenfeest maar de gedachtenis aan de Vlucht naar Egypte. Deze dag, ook Allerkinderen geheten, leidde in diverse landen tot verschillende al dan niet merkwaardige tradities. De verering van de omgebrachte jongetjes werd voor het eerst gevierd in Carthago. De oorsprong ligt in een oud Romeins kinderfeest, het festum puerorum, waarin oosterse, Romeinse en Keltische elementen waren opgenomen. In eerste instantie werd het feest door de kerk verboden , maar in de loop van de tijd werd ‘Onnozele Kinderen’ een (kerkelijk) kinderfeest. In Nederland wordt voor zover mij bekend het feest alleen nog in Venlo gevierd. |
| 2016 Paul Verheijen / Nijmegen |