GODEFRIDUS SCHALCKEN
Parabel verloren drachme
LucasDe parabel van de verloren drachme is alleen in het evangelie volgens Lucas te lezen. Toen alle tollenaars en zondaars Jezus kwamen opzoeken om naar hem te luisteren, zeiden zowel de farizeeën als de schriftgeleerden morrend tegen elkaar: ‘Die man ontvangt zondaars en eet met hen.’ Jezus geeft daarop repliek door het vertellen van drie parabels:
'En als een vrouw tien drachmen heeft en er één verliest, steekt ze toch de lamp aan, veegt het hele huis schoon en zoekt ze alles af tot ze het muntstuk gevonden heeft? En als ze het gevonden heeft, roept ze haar vriendinnen en buren bijeen en zegt: “Deel in mijn vreugde, want ik heb de drachme gevonden die ik kwijt was.” Zo, zeg Ik u, heerst er ook vreugde onder de engelen van God over één zondaar die tot inkeer komt.’Over de betekenis van de parabel kan weinig misverstand ontstaan, omdat Jezus hem zelf min of meer uitlegt. |
KaarsGodefridus Schalcken kwam uit een predikantenfamilie en verbeeldde vaak bijbelverhalen waarin hij zijn talent voor nachtelijke scènes met kunstlicht wilde tonen. In het hier afgebeelde werk schildert hij de korte parabel van de verloren drachme (zie boven). Voor zover bekend is er geen enkel ander 17e-eeuws Hollands schilderij dat deze parabel uitbeeldt.In de parabel is in de Griekse tekst sprake van een drachme, een zilverstuk dat de waarde vertegenwoordigde van een dagloon. Verder gaat het over een luchnos. Hiermee werd oorspronkelijk een vuurbekken aangeduid waarop houtspaanders en dergelijke werden verbrand. Later ging het ook een fakkel, een (olie)lamp of luchter betekenen. Schalcken heeft het geïnterpreteert als een kaars waarop hij in zijn compositie het focus richt. De kaars werpt een roodachtige gloed op de vrouw die de zilveren munt laat zien aan haar verheugde 'vriendinnen en buren'. Half verscholen in de schaduw links zien we als 'buur' vermoedelijk Schalcken zelf die de toeschouwer aankijkt. Dat roept dan tevens de vraag op of de andere personen misschien familieleden van hem zijn. Opmerkelijk genoeg was het onderwerp van het schilderij binnen twee generaties totaal vergeten. Op veilingen in 1864 en 1924 werd het schilderij betiteld als 'Verleidingsscène'. Dat het bijbelse onderwerp niet werd herkend zal ongetwijfeld ook te maken hebben gehad met Schalckens hoogst originele manier van uitbeelden. Uitvoerige informatie over dit werk is te vinden op The Leiden Collection. |
|
Godefridus Schalcken (1643-1706)
De parabel van de verloren drachme (1680-85) Olieverf op doek, 40 x 49 cm The Leiden Collection |