SIXTIJNSE KAPEL
PROFEET JONA
Achterwaartse bewegingDe profeet Jona bevindt zich op het pendentief in de krappe ruimte tussen Ester en de bestraffing van Haman en Mozes en de koperen slang boven het altaar.De drie dagen die hij doorbracht in de buik van de grote vis werden beschouwd als een verrijzenis, te vergelijken met die van Christus in het Tweede Testament. Jezus vergeleek zichzelf met deze profeet: Want zoals Jona drie dagen en drie nachten in de buik van een grote vis zat, zo zal de Mensenzoon drie dagen en drie nachten in het binnenste van de aarde verblijven. (Matteüs 12,40) Jona wordt dan ook niet met een boek afgebeeld, maar met die grote vis. Dit fresco is een bewonderswaardig staaltje verkortingstechniek: Jona leunt achterover op een pendentief dat precies tegenovergesteld voorover helt. Opvallend daarbij zijn nog eens de beide handen van Jonas. Michelangelo verkortte ze in totaal tegenovergesteld perspectief, gebruikmakend van licht en schaduw. De pose van Jona roept de vraag op welk moment uit het verhaal Michelangelo heeft uitgebeeld. Hoe moet zijn heftige beweging worden geïnterpreteerd? Is het de woede van Jona, omdat JHWH het bekeerde Ninive wil sparen? Wordt Jona uitgespuwd door de grote vis? Herinnert de achterwaartse beweging aan de soldaten bij het graf van de verrijzende Christus? Verwijzen de beide handen van Jona naar zijn aanvankelijke bootvlucht naar Tarsis, precies tegenovergesteld van de richting naar Nineve? Is het toeval dat de naar boven kijkende Jona dus ook kijkt naar Michelangelo's plafondfresco's? Is Jona daarom misschien ook sprakeloos verbijsterd? Dit lijkt misschien ver gezocht, maar een belangrijke principe in de kunst is de opvatting dat het werk de blikrichting van de toeschouwer moet 'sturen'. De toeschouwer gaat automatisch kijken in de richting waarin Jona kijkt. |
|
Michelangelo (1475-1564)
Profeet Jona (circa 1508-12) Fresco Rome - Vaticaanse Musea - Sixtijnse kapel |