VAN EYCK

Madonna

Jan Vos

De Madonna van Jan Vos is een klein olieverfschilderijschilderij waaraan Van Eyck is begonnen, maar dat werd afgewerkt door zijn atelier na zijn dood.
Aangezien hij stierf tijdens de voltooiing ervan, wordt het algemeen beschouwd als zijn laatste werk.
Het paneel werd gemaakt in opdracht van Jan Vos, die in maart 1441 aantrad in de buurt van Brugge als prior van een kartuizer klooster.
Kunsthistorici zijn het er in het algemeen over eens dat van Eyck verantwoordelijk is voor het ontwerp en het schilderen van de centrale Madonna en het kind.
De bijbehorende figuren en details van de achtergrond werden voltooid door een medewerker van zijn atelier die zich liet inspireren door eerder werk van Van Eyck.

Hier staat Maria met haar kind voor een met goudbrokaat bekleed baldakijn.
Een dergelijk baldakijn, ook wel troonhemel, processiehemel of draaghemel geheten, is een van kostbare stof gemaakte overkapping, die als eerbewijs boven een persoon of voorwerp geplaatst of gedragen wordt.
Het woord baldakijn (in het Italiaans: baldacchino) is afgeleid van de oude Italiaanse naam voor de stad Bagdad, Baldacco, waar de kostbare stoffen (zoals brokaat en zijde) vandaan kwamen.
Op de guirlandes op de stof staan geweven de inscripties AVE (Wees gegroet) en GRA[tia] PLE[n]A (vol van genade).
Maria’s met edelstenen afgezette jurk, de tegels met geometrische patronen en het stadsgezicht in de achtergrond, zijn tot in detail geschilderd.

Alle figuren staan in een buitenloggia begrensd door een reeks arcades.
Het landschap is uitgestrekt en oogt zeer 'Eyckiaans'
Kunsthistorici hebben tevergeefs geprobeerd zowel de stad als de kathedraal te identificeren.
In dit geval zijn ze waarschijnlijk denkbeeldig.

Barbara en Elisabeth

Links staat de heilige Barbara, herkenbaar aan de toren achter haar.
Barbara is patrones van soldaten en Jan Vos was voor zijn intrede bij de kartuizers lid van de Duitse Orde.
Een standbeeld van de godheid Mars is te zien door het raam van Barbara's toren.

Rechts zien we Elizabeth van Hongarije.
Van Eyck heeft haar hier afgebeeld met de kroon - die zij afstond om in strenge ascese tertiaris te worden- en gekleed in het habijt van de derde orde van Franciscus.

Jan van Eyck (ca 1390-1441) en atelier
Maria en kind, met de heilige Barbara, heilige Elizabeth van Hongarije en Jan Vos (circa 1441-1443)
Olieverf op paneel, 47,3 x 61,3 cm
New York - The Frick Collection