VAN EYCK
Vera Icon
Ware afbeeldingHet streven van schilders om het Vera Icon, de ware afbeelding, van Jezus weer te geven, is al heel oud.Het idee dat dit mogelijk was, werd versterkt door het geloof in het bestaan van de zogenaamde zweetdoek van Veronica, het kleed van Edessa en de brief van Lentulus, die allemaal claimden een afbeelding of omschrijving van het gelaat van Jezus te bevatten. Vóór Van Eyck schilderde men eenvoudig de zweetdoek of het kleed na. Van Eyck tilde dit naar een hoger niveau door Jezus weer te geven als een levende persoon met individuele trekken, die zich door de schilder gestileerd en geïdealiseerd laat portretteren. |
Vele versiesVan dit schilderij is het origineel waarschijnlijk verloren gegaan.Er bestaan van dit werk veel kopieën en imitaties, waarvan in veel gevallen niet vaststaat wanneer ze zijn ontstaan. Al deze verschillende versies verschillen licht van elkaar ook qua formaat en sommige kunnen in het atelier van Jan van Eyck zijn ontstaan. Het schilderij toont het symmetrisch weergegeven gelaat van Jezus Christus dat de toeschouwer strak aankijkt. Jezus draagt een snor en een baard die in twee punten eindigt. Zijn lange, donkerbruine haar hangt omlaag in gevlochten strengen. Jezus' ogen zijn groen-grijs en zijn huid is glad weergegeven met een lichte blos op de wangen. De nimbus of het aureool is weergegeven als een goudkleurige stralenkrans in de vorm van een kruis met florale motieven. Deze is als een fysiek object geschilderd, met schaduwen en lichte kleurverschillen. De Griekse letters Alfa en Omega ter weerszijden van de nimbus zijn op dezelfde manier geschilderd, als losstaande, metalen letters. De Α en Ω refereren aan een van de laatste bijbelverzen waar de hemelse Christus zegt: Ik kom spoedig, en heb het loon bij me om iedereen te belonen naar zijn daden. Ik ben de alfa en de omega, de eerste en de laatste, het begin en het einde. (Openbaring van Johannes 22,12-13) Jezus draagt een rood kleed of hemd met een gouden boord met drie woorden daarop, die door kruisjes worden gescheiden. Het eerste, in het Hebreeuws, is: אֲדֹנָי (Adonai of 'Heer'); vervolgens, in het Grieks: ΕλωΥ (Eloï, of 'God'); en tenslotte vier Latijnse letters: AGLA, een kabbalistisch acroniem van de Hebreeuwse aanroeping Atah Gibor Le-olam Adonai, 'Gij, o Heer, zijt eeuwig machtig'. |
De lijstDe lijst was bij Van Eyck vaak een integraal onderdeel van het werk, soms geschilderd om op natuursteen te lijken en vaak met opschriften die geschilderd zijn alsof het gebeitelde inscripties zijn.Op de lijst van deze versie bewaard in München, staat aan de bovenkant: VIA · VERITAS · VITA ('[Ik ben] de weg, de waarheid en het leven'), een Christuscitaat uit Johannes 14,6. Op de benedenlijst: PRIMVS · ET · NOVISSIM(us) ('de eerste en de laatste'). |
|
Jan van Eyck (ca 1390-1441) (atelier?)
Vera Icon (1438-40) Olieverf op eiken paneel, 51 x 37 cm München - Alte Pinakothek |