FERDINAND BOL
Madonna met Kind, Johannes de Doper en Gabriël
Ongewone GabriëlVan dit schilderij van Ferdinand Bol was tot de ontdekking ervan geen melding van gemaakt in de literatuur over Bol. Het dateert uit een periode waarin Bol een meer barokke schilderstijl had ontwikkeld en er nog maar weinig van Rembrandts invloed over is. Het onderwerp en het grote formaat van dit schilderij suggereren dat het oorspronkelijk bedoeld was als altaarstuk en gezien de rijkdom aan katholieke beelden in dit werk, mogen we aannemen dat Bol het schilderde voor een katholieke klant.Bols robuuste schaduwing en het levendige coloriet scheppen hier een krachtig reliëf dat de figuren een sterke aanwezigheid geeft. De combinatie van Maria met kind, de kleine Johannes de Doper en de aartsengel Gabriël is tamelijk ongewoon. Met een gracieuze beweging buigt Maria voorover naar het op zijn rug liggende kind dat met een armpje omhoog grijpt. Bol zet de vloeiende ruimtelijke beweging voort via het gebaar waarmee het Jezuskind de lelie vastpakt die de voorover neigende engel hem aanreikt. Vanwege deze lelie kan de engel worden geïdentificeerd als Gabriël die een hoofdrol speelt bij de Annunciatie. Hij staat achter een borstwering waarop Bol signatuur en jaartal heeft geschilderd (op deze afbeelding van het schilderij niet goed te zien). Liefdevol houdt Maria het rechtervoetje van haar zoontje vast. Het Kind houdt een cornucopia, de hoorn des overvloeds, met druiven vast die gezien kunnen worden als een zinspeling op de wijn, Christus' bloed, bij de Eucharistie. De rozen op de achtergrond zijn onlosmakelijk verbonden met Maria. Alle vormen zijn soepel gekoppeld en worden ondersteund door Johannes met zijn lammetje. De stevige vormen en het voor Bol zo typerende coloriet in de voorgrond – een combinatie van roest-rood met helder geel en zeer lichte vleeskleuren – zetten de in sterk licht geplaatste Maria en Jezus krachtig af tegen de grijs-grauwe en beige-bruine tinten waarmee de twee bijfiguren zijn weergegeven. |
|
Ferdinand Bol (1616-1680)
Madonna met Kind, Johannes de Doper en Gabriël (1659) Olieverf op doek, 120 x 91 cm Kremer Collectie (Alkmaar - Stedelijk Museum) |