Paul Verheijen

LEONARDO DA VINCI

Annunciatie

Overschaduwd door wind

Deze Annunciatie werd voorheen toegeschreven aan Ghirlandaio, later aan Andrea del Verrocchio (1435-1488), leraar van Leonardo da Vinci, maar wordt nu aan de hand van een tekening in Oxford als werk van Da Vinci zelf erkend.
Hij schilderde het voor de San Bartolomeo-kerk in Oliveto.
Na een grondige restauratie in 2000 kwamen allerlei details aan het licht, maar bleef nog steeds onduidelijk in welk jaar hij dit in Florence schilderde.

De Blijde Boodschap aan Maria door de engel Gabriël plaatste Da Vinci bij dageraad.
Het delicate gebaar van Maria met haar linkerhand houdt het midden tussen acceptatie en afwijzing.
Haar rechterarm lijkt disproportioneel lang omdat zij het het boek op de lessenaar wil bereiken dat dreigt dicht te waaien.
Zie het verschil met de 'Kleine Annunciatie' hieronder.

De schaduw van de engel is feitelijk te lang voor de dageraad.
Mogelijk dat deze 'fouten' een symbolische lading hebben: de 'overschaduwing' van Maria door de 'wind' van de heilige Geest bijvoorbeeld.
Maar dat blijft uiteraard allemaal speculatie.

De invloed van Verrocchio is het meest duidelijk zichtbaar in het marmeren voetstuk van de lessenaar.
Het weideveldje is bezaaid met bloemen uit het leven en het landschap is typisch Toscaans met zijn cipressen.
Het voor Da Vinci karakteristieke wereldse berglandschap daarachter lijkt ontsproten aan zijn fantasie.

Kleine Annunciatie

In dezelfde tijd als Da Vinci werkte Lorenzo di Credi in het atelier van Verrocchio.
De zogenaamde 'Kleine Annunciatie' die bewaard wordt in het Louvre wordt zowel toegeschreven aan hem als aan Da Vinci.
Afgezien van het formaat is het belangrijkste verschil de gehele houding van Maria.
Leonardo da Vinci (1452-1519)
Annunziata (1474-78)
Olieverf op paneel, 98 x 217 cm
Florence - Uffizi

Leonardo da Vinci (1452-1519) of Lorenzo di Credi (1456/59–1537)
Annunziata (1474-78)
Tempera op paneel, 16 x 60 cm
Parijs - Louvre
2016 Paul Verheijen / Nijmegen