LEONARDO DA VINCI
Annunciatie
Overschaduwd door windDeze Annunciatie werd voorheen toegeschreven aan Ghirlandaio, later aan Andrea del Verrocchio (1435-1488), leraar van Leonardo da Vinci, maar wordt nu aan de hand van een tekening in Oxford als werk van Da Vinci zelf erkend.Hij schilderde het voor de San Bartolomeo-kerk in Oliveto. Na een grondige restauratie in 2000 kwamen allerlei details aan het licht, maar bleef nog steeds onduidelijk in welk jaar hij dit in Florence schilderde. De Blijde Boodschap aan Maria door de engel Gabriël plaatste Da Vinci bij dageraad. Het tafereel speelt zich af in een tuin van een villa in Florence. Gabriël houdt een Madonnalelie vast, die behalve van Maria's maagdelijkheid ook symbool is van de stad Florence. Waarschijnlijk heeft Leonardo de vleugels gekopieerd van een vliegende vogel, en zijn deze verlengd door een andere leerling van Andrea del Verrocchio. Het delicate gebaar van Maria met haar linkerhand houdt het midden tussen acceptatie en afwijzing. Haar rechterarm lijkt disproportioneel lang omdat zij het het boek op de lessenaar wil bereiken dat dreigt dicht te waaien. Zie het verschil met de 'Kleine Annunciatie' hieronder. De schaduw van de engel is feitelijk te lang voor de dageraad. Mogelijk dat deze 'fouten' een symbolische lading hebben: de 'overschaduwing' van Maria door de 'wind' van de heilige Geest bijvoorbeeld. Maar dat blijft uiteraard allemaal speculatie. De invloed van Verrocchio is het meest duidelijk zichtbaar in het marmeren voetstuk van de lessenaar. Het weideveldje is bezaaid met bloemen uit het leven en het landschap is typisch Toscaans met zijn cipressen. De bloemen zijn moeilijk te determineren, laat staan dat we weten of ze mariologisch symbolisch begepen moeten worden. Misschien heeft Da Vinci alleen voor ogen gehad dat Jacobus de Voragine denkt dat Nazaret 'bloem' betekent (Legenda Aurea 50,13), hoewel de naam eerder lijkt afgeleid van netzer, tak, scheut. Het voor Da Vinci karakteristieke wereldse berglandschap daarachter lijkt ontsproten aan zijn fantasie. Op de achtergrond zien we boten op het water. Nazaret ligt aan het meer van Galilea, maar het water symboliseert mogelijk ook de Mariatitel Stella Maris. Vergelijk dit werk met een predellapaneel dat oorspronkelijk hoorde bij het retabel Madonna di Piazza van Verrocchio, waar Da Vinci mogelijk ook aan heeft gewerkt. |
|
Leonardo da Vinci (1452-1519)
Annunziata (1473-75) Olieverf op paneel, 100 x 222 cm Florence - Uffizi |