ALBERT MOORE
Over schoonheid en esthetiek
10 december 2016 t/m 19 maart 2017
Eelde - Museum De Buitenplaats
Bijbelse krachtmetingTijdens een periode van hongersnood door grote droogte wordt de profeet Elia door JHWH naar koning Achab gestuurd om diens afgoderij aan de kaak stellen.Hij stelt Achab voor een krachtmeting te houden op de berg Karmel. Het moet gaan tussen hemzelf, als enige profeet van JHWH, en de 450 profeten van Baäl. Zowel Elia als de profeten moeten een stieroffer brengen aan hun eigen god. Vervolgens moet deze god na gebed van zijn aanhanger(s) antwoorden met het in brand steken van de stapel hout onder het offer. De 450 profeten van Baäl mogen van Elia beginnen. Met luid geschreeuw en veel gespring roepen zij van de ochtend tot de middag hun god aan, maar het hout gaat niet branden. Elia's hoon hierover wordt als volgt beschreven wanneer hij zich richt tot de profeten: Roep toch wat harder; hij is immers een god? Hij is zeker in gedachten verzonken of heeft zich afgezonderd of is op reis; misschien slaapt hij wel en moet hij gewekt worden. (1 Koningen 18,27) Nog meer verbeten door deze spot, roepen de profeten des te harder en kerven zich naar gewoonte tot bloedens toe met zwaarden en speren tot het avonduur. Uiteraard zonder resultaat. |
Water?Dan is het de beurt aan Elia.Rond zijn eigen offeraltaar brengt hij een geul aan en laat deze vullen met water. Ook over hout en stier worden liters water uitgegoten. Nota bene: is de bijbelse schrijver hier 'vergeten' dat het verhaal speelt in periode van grote droogte, of is de aanwezigheid van deze enorme hoeveelheid water onderdeel van het hele wonderlijke gebeuren? Na een kort gebed van Elia antwoordt JHWH. Toen sloeg het vuur van JHWH neer, verteerde het brandoffer, het hout, de stenen en het stof; het likte zelfs het water in de geul op. (1 Koningen 18,38). Het volk dat getuige is van deze krachtmeting bekeert zich hierop massaal tot JHWH. En Elia geeft de opdracht: Grijp de profeten van Baäl; laat niemand van hen ontkomen. (1 Koningen 18,40). Vervolgens laat Elia ze afslachten. Inderdaad, JHWH is onverbiddelijk hard tegenover concurrenten en hun aanhangers. |
|
De uitbeelding door Albert MooreAlbert Moore beeldt het moment uit dat de profeten (het zijn er hier slechts een paar) ineen krimpen wanneer Elia vuur van JHWH afroept om zijn kletsnatte offer te verteren.Linksonder boven de signatuur van Moore zien we de schep waarmee de geul is gegraven. Mogelijk dat de twee figuren rechts staan voor het volk dat zich na dit wonder bekeert tot JHWH. Hun houding komt namelijk meer overeen met de biddende Elia en wijkt duidelijk af van die van de overige personen. Het Offer van Elia is in 1864 het grootste en het meest ambitieuze werk van Moore tot dan toe. Hij schildert het tijdens een verblijf in Rome. De mannelijke naakte figuren zijn in moeilijke posities geplaatst. Moore laat hier zien dat hij de weergave van de menselijke anatomie goed beheerst. Van de Elia-figuur is een studietekening bewaard gebleven. In de uiteindelijke versie is Elia duidelijk te onderscheiden door de toegevoegde rode tulband en zijn gestreepte gewaad. Het Offer van Elia is tevens het eerste werk waarbij Moore zich laat inspireren door de frescotechniek die hij in kerken zag en die hij nu met olieverf probeert na te bootsen. Moore stond onder invloed van de klassieke beeldhouwkunst en de toentertijd in Engeland populaire prerafaëlieten en door kunsthistorici gerekend tot de ‘olympische’ variant van het prerafaëlitisme. |
|
Albert Joseph Moore (1841-1893)
Het Offer van Elia (1864) Olieverf op doek Bury Art Museum - Greater Manchester Studie voor Elia (circa 1861) Zwarte inkt en potlood, 28,6 x 21,6 cm York, Art Gallery |