MIDDELEEUWSE TUINEN
Aardse paradijzen in oost en west
2 mei t/m 1 september 2019
Leiden - Rijksmuseum voor Oudheden
Hortus conclususIn westerse boeken wordt Maria met kind dikwijls afgebeeld in een Hortus Conclusus.De afbeelding links komt uit een Leids getijdenboek (1480-1500) in bezit van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. De afbeelding rechts - afkomstig uit het Indiase manuscript Falnameh (1550-1600) - beeldt hetzelfde tafereel uit, maar dan in islamitische context. Behalve het Indiase uiterlijk van de Madonna met haar Kind valt het aureool op: een vlammenkrans. Achter Jezus staat een karaf met smalle hals en schaal, mogelijk ten overvloede een verwijzing naar Maria's maagdelijkheid. Heel opmerkelijk is de pileum cornutum, de gehoornde jodenhoed die Jezus op zijn hoofd draagt, waarmee de anonieme illustrator verwijst naar Jezus' herkomst. Het hoofddeksel was in gebruik tussen 717 en 1586. Tijdens het Vierde Lateraans Concilie onder Innocentius III (paus van 1198-1216) werd bepaald dat Joden en moslims verplicht een uiterlijk kenmerk van hun geloof te dragen. Dat werd in veel landen deze jodenhoed of de gele jodenster. |