De pest
25 februari t/m 22 augustus 2021
Nijmegen - Museum Het Valkhof
|
Met de dood op de hielen moest zo vaak en veel mogelijk worden vereerd en aanbeden.
Allerlei heiligen werden tot pestheiligen bestempeld. Sint Sebastiaan is het vaakst vertegenwoordigd in de tentoonstelling. De martelaar uit de derde eeuw werd met pijlen doorzeefd maar overleefde dat. De gekwelde halfnaakte jongeman werd een geliefd onderwerp voor schilders en beeldhouwers. Ook nu nog: in Nijmegen is een sculptuur te zien van de Belgische beeldhouwer Berlinde De Bruyckere die de benen en voeten van Sebastiaan in was verbeeldde. Een aangrijpend hedendaags monument voor onze menselijke kwetsbaarheid. De heilige Sebastiaan was ook de aanleiding voor deze tentoonstelling. In het voorjaar van 2019 kocht Museum Het Valkhof op de TEFAF in Maastricht een vroeg 16de-eeuws eikenhouten beeld dat de heilige voorstelt. Als gestold in een pijnlijke danspose, de benen gekruist, de armen om twee takken gevouwen en vastgebonden. Zijn blik is berustend, zijn krullende haar valt golvend op zijn schouders. De gaten van de pijlen zijn te zien, pijlen ontbreken. Die gaten doen daarmee nog meer denken aan pestbuilen. Citaten uit recensie door Anna van Leeuwen in De Volkskrant 18 juni 2021 (*****) |
|
Hieronder een selectie uit de tentoongestelde werken. |
Francesco Bonsignori (1455-1519)
Sint-Sebastiaan (1470-90) Tüchlein op linnen Amsterdam - Rijksmuseum |
Jheronimus Bosch (navolger) (±1445-1516)
De Verzoeking van Sint-Antonius de Heremiet (1500-25) Olieverf op paneel Den Bosch - Noordbrabant Museum (bruikleen Utrecht - Centraal Museum) |
Henrick van Holt (>1490-1545/46)
De heilige Sebastianus (1520-30) Eikenhout, hoogte 115 cm Bart Drost (1955) Houten pijlen (ihkv project 'kunstluis' 2020) Nijmegen - Museum Het Valkhof |
Hermann Tom Ring (1521-1596)
De Triomf van de Dood en het Laatste Oordeel (1550-55) Olieverf op paneel Utrecht - Catharijneconvent |
Josse van der Baren (±1550-±1614)
De Marteling van Sint Sebastiaan (1597) Olieverf op paneel Leuven - Museum M |
Ernst van Schayck (1567-1631?)
Sint-Sebastiaan en Sint-Rochus (1600) Olieverf op doek Utrecht - Centraal Museum |
Anoniem (Sicilië)
Pestheiligen Rosalia, Rochus, Sebastiaan en Maria (±1625) Olieverf op doek Heidelberg - Deutsches Apotheken Museum-Stiftung |
Juan Carreño de Miranda (1614-1685)
Sint-Sebastiaan (1655-65) Olieverf op doek Amsterdam - Rijksmuseum |
Berlinde de Bruyckere (1964)
San S. (2004) Was, hout, metaal, epoxy Particuliere collectie |