LORENZO GHIBERTI

Paradijsdeuren

[mouseover-afbeelding]

01 - Adam en Eva	Kaïn en Abel - 02
03 - Noach	Abraham en Isaak - 04
05 - Jakob en Esau	Jozef - 06
07 - Mozes	Jozua - 08
09 - David	Salomo - 10

Derde paar deuren baptisterium

Nadat Ghiberti het tweede paar bronzen deuren voor de noordelijke ingang van het baptisterium in Florence had voltooid, kreeg hij de opdracht ook de deuren van de oostelijke ingang in brons te maken.
Ik voerde het werk uit met de grootste toewijding en de grootste liefde, schreef Ghiberti in zijn Commentarii.
Vasari meldt in zijn Vite over dit derde paar deuren dat Ghiberti werkelijk alle lof verdient, sinds de dag dat Michelangelo er zijn mening over gaf:
Elle son tanto belle, que elle starebbon bene alle porte del Paradiso
(Ze zijn zo mooi dat ze het goed zouden doen als de deuren van het Paradijs).

Zonder iets af te willen doen aan deze mening van Michelangelo was de naam voor deze deuren waarschijnlijk een stuk alledaagser.
De binnenplaats tussen Baptisterium en Dom heette toen namelijk Paradiso.

Ghiberti verdeelde de deuren in twee keer vijf panelen.
Onder de panelen 5 en 6 bevindt zich de tekst:
[OPUS] LAVRENTII CIONIS DE GHIBERTIS
(werk van Lorenzo Ghiberti)
Rechts daarvan zijn eigen beoordeling MIRA[BILE] ARTE FABRICATVM
(gemaakt met wonderbaarlijke kunst).

Rondom de tien panelen plaatste hij in 20 verticale nissen figuren uit het Eerste Testament zoals Simson (zie afbeelding: met de ezelskinnebak naast tempelzuil), Jozua en tal van profeten aangevuld met sibillen.

In vier horizontale nissen aan de boven- en onderzijde zien we vier liggende figuren (Adam en Eva boven; Noach en zijn vrouw onder).
In cirkels bracht hij vervolgens twee keer 12 hoofden aan.
Aan de onderzijde tussen de panelen 5 en 6 zien we waarschijnlijk hemzelf links in het midden en rechts daarvan ofwel zijn vader Bartoluccio (volgens Vasari), ofwel zijn zoon Vittorio (andere bronnen), want Vasari schrijft namelijk dat Bartoluccio zich bevindt dichtbij de plaats waar Ghiberti zijn signatuur achterliet.
Het geheel is afgewerkt met een oneindige verscheidenheid aan gebladerte, lijsten en andere versieringen.

Toen het werk in 1452 was voltooid verhuisde het tweede paar deuren naar de noordzijde (de tegenwoordige toeristeningang), omdat de nieuwe deuren wederom de oostelijke hoofdingang moesten sieren.
Dit was bijzonder omdat het gebruikelijk was dat de deuren tegenover de kathedraal traditioneel scènes uit het Tweede Testament bevatten.
De traditie moest in dit geval wijken voor artistieke schoonheid.
De tien panelen moeten worden 'gelezen', dus van linksboven naar rechtsonder.
Ghiberti had de vrije keuze in de onderwerpen.
Hij liet de structuur van de gotische vierpas achterwege, hoewel dat oorspronkelijk hoogstwaarschijnlijk wél de bedoeling was.
De achterzijde van de deuren laat namelijk nog 24 kleine vlakken zien.

De panelen zijn gewijd aan belangrijke hoofdpersonen uit het Eerste Testament.
Nu komt ook het offer van Isaak weer in beeld, maar dit nieuwe paneel is van een hogere kwaliteit dan het 'prijsvraagexemplaar' dat Ghiberti jaren eerder had ingeleverd.

Lorenzo Ghiberti had een grote bewondering voor de Siënese schilderkunst van de voorgaande eeuw.
De tien panelen laten zien dat hij die goed heeft bestudeerd.
Het Trecento was voor Florence een eeuw van schilders en in veel opzichten hoorde Ghiberti daar nog steeds bij.
Uniek was echter dat Ghiberti 'schilderde' in brons.

Lorenzo Ghiberti (1378-1455)
Oostelijke 'Paradijs' deuren Baptisterium (1425-1452)
Verguld brons, 10 panelen, 80 x 80 cm elk
Florence - Museo dell' Opera del Duomo en Baptisterium (kopieën)