Paul Verheijen

GHIRLANDAIO

Laatste avondmaal

Kleine refter

Gedurende een periode van vijf jaar schilderde Domenico Ghirlandaio vier keer het Laatste Avondmaal. De compositie past zich aan de beschikbare ruimte aan. De tafel en banken opgesteld in een U-vorm en de arcade op de achtergrond, geschilderd in overeenstemming met de perspectivische voorschriften, proberen door illusie de diepte van de kamer te vergroten, die vrij beperkt is. Recente restauratiewerkzaamheden hebben de diffuse helderheid van binnen en buiten het tafereel aan het licht gebracht, waar de echte tuin en de symbolische tuin, geheel in overeenstemming met de smaak van die periode, daadwerkelijk samenkomen.

De apostelen zitten aan een lange tafel voor een achterwand die evenwijdig loopt aan de plattegrond. Christus zit in het midden en zijn favoriete apostel Johannes leunt treurig tegen hem aan. Rechts van Christus, op de ereplaats, zit de hoofdapostel Petrus. Judas de verrader is de enige die gescheiden is van de anderen: hij zit voor de tafel.
Het fresco bevindt zich vlakbij het gastenverblijf. De kleine eetzaal was ontworpen voor de gasten. De grote eetzaal was immers gereserveerd voor de broeders.

Het randopschrift bevat een tekst uit de Vulgaatvertaling:
EGO DISPONO VOBIS SICUT DISPOSUIT MIHI PATER MEUS REGNUM UT EDATIS ET BIBATIS SUPER MENSAM MEAM IN REGNO MEO
Ik bestem jullie voor het koningschap zoals mijn Vader Mij voor het koningschap bestemd heeft: jullie zullen in mijn koninkrijk eten en drinken aan mijn tafel.
(Lucas 22,29-30)

Bij het rechterraam is een grote pauw geschilderd. In het vroege christendom gold de pauw als een symbool van de Verlosser en van de verrijzenis. Het vernieuwen van zijn veren in de lente wees op opstanding, zijn vlees gold als onbederfelijk, zoals dat van Christus.

Domenico Ghirlandaio bevond zich op het hoogtepunt van zijn populariteit. Hij heeft alleen het ontwerp voorbereid. De rest van de feitelijke executie werd uitgevoerd door zijn broer David en zijn leerling Sebastiano Mainardi.
Domenico Ghirlandaio (1449-1494)
Il Cenacolo di San Marco (1479-80)
Fresco, 420 x 780 cm
Florence - San Marco (Kleine refter)
2016 Paul Verheijen / Nijmegen