GUERCINO

Pancratius van Rome

Eveneens te Rome aan de Via Aurelia de heilige martelaar Pancratius. Hij was pas veertien jaar oud, toen hij onder Diocletianus door onthoofding als martelaar stierf.

Pancratius werd geboren uit hoogadellijke ouders. Toen hij in Frygië zijn vader en zijn moeder had verloren, bleef hij achter onder de hoede van zijn oom van vaderskant, Dionysius. Samen gingen zij terug naar Rome, waar ze een groot familiegoed hadden. In hun wijk hield paus Cornelius zich met zijn gelovigen schuil. Nadat Dionysius en Pancratius van deze Cornelius het geloof in Christus hadden ontvangen, stierf Dionysius in vrede. Pancratius werd gegrepen en voor de keizer gebracht. Hij was ongeveer 14 jaar oud. Keizer Diocletianus zei tegen hem: 'Mijn kind, ik wil je aanraden geen ellendige dood te sterven. Je bent nog een kind en dus makkelijk te misleiden. Je bent onmiskenbaar van adel en bovendien de zoon van iemand die mij zeer dierbaar was. Daarom vraag ik je, houd op met deze waanzin. Dan kan ik je als mijn zoon beschouwen.' Pancratius antwoordde: 'Al ben ik naar lichaam een kind, ik heb het hart van een grijsaard. Dankzij de kracht van onze Heer Jezus Christus boezemt u ons net zo veel angst in als de schildering die wij hier zien. Die goden van u, die u mij wilt laten vereren, waren bedriegers en pleegden ontucht met hun zusters; zelfs hun ouders spaarden ze niet. Als u vandaag zou weten dat uw dienaren zich zo gedroegen, zou u ze onmiddellijk ter dood laten brengen. Ik sta verbaasd dat u zich niet schaamt zulke goden te vereren.' De keizer besefte dat hij door een knaap was overwonnen en gaf bevel hem te onthoofden aan de Via Aurelia, omstreeks het jaar des Heren 287. Octavilla, de vrouw van een senator, begroef zijn lichaam met zorg.
Als iemand bij zijn graf een valse eed wil afleggen, zo vertelt Gregorius van Tours, wordt hij nog voordat hij bij het koorhek komt ofwel meteen door een demon gegrepen en met waanzin geslagen ofwel hij valt op de vloer en blijft ter plaatse dood. Er was een belangrijk rechtsgeding tussen twee personen en de rechter wist heel goed wie de schuldige was. Uit ijver voor de gerechtigheid leidde hij beiden naar het altaar van sint Petrus en dwong daar de schuldige zijn beweerde onschuld met een eed te bekrachtigen, waarbij hij de apostel vroeg met een teken de waarheid aan het licht te brengen, De man legde de eed af, maar er overkwam hem niets. Toen riep de rechter, die 's mans slechtheid kende, in zijn ijver voor de gerechtigheid uit: 'Die oude Petrus is ofwel te barmhartig of hij laat het aan een jongere over. Laten we naar de jonge Pancratius gaan en het aan hem vragen.' Ze gingen erheen en toen de aangeklaagde zonder blikken of blozen een valse eed op zijn graf had gezworen, kon hij zijn hand niet meer van het graf wegtrekken en stierf korte tijd later ter plaatse. Daarom wordt tot op de dag van vandaag door velen het gebruik in stand gehouden om in moeilijke gevallen te zweren op de relieken van de heilige Pancratius.
^{(Legenda Aurea 71,4-24)}