HANS MEMLING

Donnetriptiek

Privé-retabel

Sir John Donne, hoveling van Edward IV van Engeland en de opdrachtgever van dit kleine drieluik, knielt voor de Madonna met Kind in het centrale panel van het drieluik, tegenover zijn vrouw Elizabeth Hastings en een van hun dochters.
Ze worden aan Maria gepresenteerd door de heiligen Catharina van Alexandrië en Barbara.

Zijn patroonheiligen, Johannes de Doper en Johannes de Evangelist, zijn afgebeeld op de vleugels van het drieluik met hun attribuut, resp. het lam en de gifbeker.

Achter de pilaar bij Johannes de Doper duikt een gestalte op van wie men aanneemt dat het een zelfportret van Hans Memling is.

In gesloten toestand zijn op de achterzijde Christoffel en Antonius Abt geschilderd in grisaille als stenen beelden in nissen.
De wapenschilden van Donne zijn bevestigd op de kapitelen in het middenpaneel en in het glas-in-loodraam van de rechtervleugel.

Het drieluik was niet noodzakelijkerwijs een opdracht voor een specifieke kerk of kapel.
De ouders van John Donne hadden in 1443 pauselijke toestemming gekregen om een draagbaar altaar te hebben.
Mogelijk dat het drieluik bedoeld was als retabel voor dat altaar.

Hergebruik

Memling was zowel zakenman als kunstenaar.
Hij runde een efficiënte werkplaats en hergebruikte bestaande composities en figuren.
Dit kleine drieluik lijkt qua compositie zoveel op het veel grotere Johannesdrieluik in Brugge (let vooral op de twee heilige Johannessen) dat het uit dezelfde periode zal komen.
Misschien zag Donne het in Memling's werkplaats en vroeg hij om iets dergelijks.
Alle figuren - behalve natuurlijk de donoren - en veel van de objecten keren terug in andere schilderijen van Memling of uit zijn atelier.
Ook leden van de Donne familie fungeerden waarschijnlijk als model voor de heiligen en/of de twee engelen.
De kleding van Elizabeth Hastings lijkt meer geschikt voor een Bourgondische aristocraat dan voor de vrouw van een edelman uit Wales.
Haar gezicht en hoed werden in een later stadium aangepast.

Hans Memling (±1435-1494)
Marienaltar des Sir John Donne of Kidwelly (±1478)
Olieverf op hout, 71 × 70 cm middenpaneel; 71 × 31 cm zijpanelen
Londen - National Gallery