MOZES - DE KOPEREN SLANG
Schuld en boeteVan de Hor trokken ze verder in de richting van de Rode Zee; ze moesten immers om Edom heen trekken. Maar onderweg werd het volk ongeduldig. ‘Waarom hebt u ons weggehaald uit Egypte?’ verweten ze God en Mozes. ‘Om ons in de woestijn te laten sterven? We hebben geen brood en geen water, en we kunnen dit ellendige eten niet meer zien!’ Toen stuurde de HEER giftige slangen op de Israëlieten af, die hen beten, zodat velen van hen stierven. Daarop ging het volk naar Mozes. ‘We hebben gezondigd,’ zeiden ze, ‘want we hebben de HEER en u verwijten gemaakt. Bid tot de HEER dat Hij ons van die slangen verlost.’ Mozes bad voor het volk, en de HEER zei tegen hem: ‘Laat een slang maken en bevestig die op een staak. Iedereen die gebeten is en daarnaar kijkt, blijft in leven.’ Mozes liet een koperen slang maken en bevestigde die op een staak. En iedereen die door een slang gebeten was en opkeek naar de koperen slang, bleef in leven. |
Slang als een tekenOp de tocht naar het beloofde land Kanaän maakt het joodse volk een grote omweg want zij moesten om Edom heen trekken. Dit is op diplomatieke wijze door de auteur beschreven: hij houdt de eer aan het volk. Uit Numeri 20:14-21 bleek namelijk dat de Edomieten het volk absoluut geen doortocht wilden verlenen en zelfs met een talrijk en sterk leger op de Israëlieten afkomen. De omweg zorgt er evenwel voor dat het volk begint te morren, erger nog: het maakt God verwijten. En deze houding blijft niet ongestraft. God stuurt slangen op het volk af. Het Hebreeuwse woord nachasj, 'slang' is verwant aan het woord voor 'teken' en 'orakel'. Zie in dit licht de geschiedenis van Mozes en de slang in Exodus 4:1-17 en 7:10-13.De slangen zijn een teken van God, maar nu zijn ze gericht tegen het volk zelf. De Israëlieten komen daarop tot inkeer en verzoeken van deze plaag verlost te worden. In de opdracht die God dan geeft wordt het hebreeuwse nees vertaald met 'staak'. De nees is in feite een teken (een paal, een stok), dat een bepaalde grens markeert ('paal en perk stellen'). Het Godsorakel 'slang' is van anti-volk nu geworden tot pro-volk. |
Esculaap
Vergelijkingen met de Griekse mythe van Asklepios (Latijn: Aesculapius) liggen voor de hand. Homerus kent hem als arts en hij wordt uitgebeeld, leunend op een staf, waaromheen zich een slang kronkelt. Tot op de dag van vandaag is het esculaap-teken verbonden met de symboliek van (in) leven (houden). De esculaap wordt bijvoorbeeld gebruikt in het logo van de Wereldgezondheidsorganisatie, maar wordt ook in Nederland soms door artsen gebruikt als sticker op de voorruit van hun auto (hoewel aan het verdwijnen) en soms als uithangbord voor apotheken (afbeelding).
|