RAFAËL
Madonna Alba
Lijden en opstandingDeze Madonna met Kind en Johannes de Doper is genoemd naar de Spaanse hertogelijke familie Alba, die het meer dan een eeuw tot 1836 in bezit had. Het schilderij straalt een uitzonderlijke dynamiek uit, nog versterkt door de interactie van de drie figuren naar elkaar. Ze zitten voor een weids landschap met bergen aan de linkerkant en lagere heuvels aan de rechterkant. In het midden zien we verschillende bomen, gebouwen en wat water, op de voorgrond een weiland met schaarse vegetatie. De Madonna kijkt teder naar Johannes, die naast haar zit, en lijkt hem met een gebaar van haar rechterarm naar zich toe te trekken.Het Christuskind wordt tussen deze twee figuren geplaatst. 
Voor hem vindt Rafaël een krachtige, dynamische pose, kennelijk geïnspireerd op het antieke Laocoön-beeld. De stervende Laocoön spiegelde hij in het Kind (zie de vergelijkende afbeelding waarbij Laocoön gespiegeld is afgebeeld). Na de ontdekking van dit beeld in 1506 werd Laocoön in de renaissance beschouwd als een perfect voorbeeld van lijden. Het Kind nestelt zich tegen zijn moeder aan, maar leunt tegelijkertijd naar het kind Johannes en zijn kruisstaf. Christus staat dus als het ware tussen het symbool van zijn toekomstige lijden en de schoot van zijn moeder. De afbeelding verwijst dus duidelijk naar het symbool van zijn passie, dat mogelijk ook in verschillende planten aan de voeten van de Madonna voorkomt. Het boeketje anemonen in de armen van het kindje Johannes zou geïnterpreteerd kunnen worden als een symbool van de wederopstanding. Thematisch zou het dan ingaan op het verband tussen de hoop op de opstanding en het lijden van Christus, waarop gezinspeeld wordt in de kruisstaf in de hand van het kind Johannes. |
Van tondo naar vierkantTijdens zijn verblijf in de Hermitage in het begin van de 19e eeuw werd het schilderij overgebracht van een rond paneel naar een vierkant canvas. Uit analyse van het schilderij bleek dat als gevolg van de overdracht het beeldoppervlak breuken opliep in het rechter en centrale deel. |
|
Raffaello Sanzio (1483-1520)
Madonna Alba (1511) Olieverf op tondopaneel overgebracht op vierkant doek, 95 cm doorsnee Washington - National Gallery of Art |