Zwaard, brief en tralievenster
De apostel Paulus werd in Tarsus geboren uit Joodse ouders.
Hij was dus een oosterling en daarom heeft Rembrandt op oosterse wijze een doek om zijn hoofd gebonden.
Uit zijn mantel steekt het gevest van een zwaard, het traditionele attribuut van Paulus.
Gewoonlijk gaven de kunstenaars Paulus tevens een boek in de hand, maar Rembrandt verving dit door een bundel zendbrieven.
Op het bovenste blad lijkt het restant zichtbaar van de naam Efesis: men ziet een Hebreeuws woord van zes letters, waarvan de eerste en de derde letter gelijkvormig zijn en dat eindigt op sis.
Het zou dus de brief aan de Efeziërs zijn, die Paulus besloot met de aansporing:
Ten slotte, zoek uw kracht in de Heer, in de kracht van zijn macht. Trek de wapenrusting van God aan om stand te kunnen houden tegen de listen van de duivel. Onze strijd is niet gericht tegen mensen maar tegen hemelse vorsten, de heersers en de machthebbers van de duisternis, tegen de kwade geesten in de hemelsferen. Neem daarom de wapens van God op om weerstand te kunnen bieden op de dag van het kwaad, en goed voorbereid stand te kunnen houden. Houd stand met de waarheid als gordel om uw heupen, de gerechtigheid als harnas om uw borst en draag daarbij het geloof als schild waarmee u alle brandende pijlen van hem die het kwaad zelf is kunt doven. Draag de verlossing als helm en Gods woord als zwaard, dat u van de Geest ontvangt. Laat u bij het bidden leiden door de Geest, iedere keer dat u bidt; blijf waakzaam en bid voortdurend voor alle heiligen. Bid ook voor mij, dat mij de juiste woorden gegeven worden wanneer ik spreek, zodat ik met vrijmoedigheid het goddelijk geheim van het evangelie bekend mag maken, waarvoor ik gezant ben, ook in de gevangenis. Bid dat ik daarbij vrijuit spreek, zoals mijn plicht is.
(Efeziërs 6,10-20)
Misschien heeft Rembrandt het zwaard van de christenvervolger Paulus hier willen kenmerken als het wapen des Geestes van de latere apostel, die Gods woord verkondigde in zijn strijdbare brieven.
Het schilderij behoort vermoedelijk tot een reeks portretten van apostelen en evangelisten, die Rembrandt in 1661 heeft gemaakt.
Het licht, dat van links boven als een spotlight steil naar beneden schijnt, schampt over het gezicht, zodat de ogen in de schaduw van de oogkassen liggen.
Het zou kunnen verwijzen naar het licht dat zijn bekering veroorzaakte.
De spankracht van de strak geschilderde hoofddoek harmonieert met de geestkracht, die besloten ligt in het introverte gezicht.
Het tralievenster rechtsboven geeft de gevangenis aan.
|
