De begin 7e eeuw in Ierland geboren edelman Livinus kwam als missionaris naar Brabant.
Deze 'apostel van Zeeland en Vlaanderen' stierf de marteldood.
Op weg om ongelovigen te bekeren werd Livinus aangevallen door rovers die zijn tong uitrukten en voor de honden wierpen, waarna ze hem vermoordden.
God strafte hen door een vernietigende bliksemstraal.
Door Livinus werd de naam Lieven populair in Zeeland en Vlaanderen.
Zijn relieken rusten in een schrijn in de St. Baafskathedraal in Gent.
Pas in het midden van de 11de eeuw verscheen een legendarische hagiografie van zijn leven, geschreven door monniken van de St. Baafsabdij.
Daarin wordt onder andere beschreven dat Livinus doden tot leven wekte en duivels uitdreef.
Het Roomse Martelaarsboek vermeldt op 12 november:
Te Esschen in België de H. Bisschop Livinus, Martelaar. Nadat hij zeer velen tot het Christendom bekeerd had, werd hij door de heidenen vermoord. Zijn lichaam werd echter later naar Gent overgebracht.
Lebuinus van Deventer
Mogelijk is de heilige Lebuinus van Daventria (Deventer) dezelfde heilige als Livinus van Gent.
Hun namen zijn etymologisch verwant aan de middeleeuwse naam Liafwin, het zijn tijdgenote missionarissen en over hem bestaat dezelfde legende van de uitgerukte tong.
Ze delen bovendien dezelfde feestdag 12 november, maar Lebuinus heet de 'apostel van Overijssel', omdat hij niet Brabant, maar de IJsselstreek heeft bekeerd.
Zijn relieken zijn in Deventer in een zilveren kist bijgezet in de naar hem genoemde kerk.
Millenniumfeest
In 1633 herdachten de jezuïeten in Gent dat Livinus daar duizend jaar eerder was aangekomen.
Er werd flink veel geld uitgetrokken voor decoraties van de naar hem genoemde kerk.
Rubens kreeg de opdracht voor het schilderen van de marteling van Livinus op een kolossaal groot doek bestemd voor het hoofdaltaar.
Dat juist deze martelaarsscène werd gekozen kwam waarschijnlijk door de contrareformatie van de jezuïeten.
De katholieken hadden weinig moeite aan te nemen dat met de door God gestrafte rovers de calvinisten waren bedoeld.
Schetsontwerpen
Van dit schilderij zijn twee schetsontwerpen bewaard gebleven.
Rubens begon met een ontwerp in bruine tinten (afbeelding links) die zeer sterk afwijkt van het uiteindelijke werk.
Een volgende schets (afbeelding rechts) was groter, uitgewerkter en kleurrijker.
Het opvallendste verschil tussen deze schets en het uiteindelijke schilderij is dat het tweede steigerende bruine paard met ruiter rechts van het midden geheel is verdwenen en plaats heeft gemaakt voor een naakte wegrennende man.
Bij Livinus werden op de voorgrond staf en mijter toegevoegd.
De beul met de tang staat met zijn linkervoet niet meer op de koorkap van Livinus waardoor deze nu wijd kan uitwaaieren.
Peter Paul Rubens (1577-1640)
Marteling van de Heilige Livinus (circa 1633-35)
1. Olieverf op doek, 455 x 347 cm
Brussel - KMSK
2. Olieverf op paneel, 60 x 45 cm
Brussel - KMSK
3. Olieverf op paneel, 84,5 x 59 cm
Rottterdam - Boijmans Van Beuningen
