Paul Verheijen

RUBENS

Vlucht naar Egypte

Spanning

In het holst van de nacht vlucht de Heilige Familie naar Egypte.
Maria klemt het Christuskind beschermend tegen zich aan en rijdt op een ezel die door engelen wordt aangespoord.
Een van hen is te voet en kijkt behoedzaam langs een grote boom omlaag.
Jozef kijkt om naar een soldaat te paard die geheel rechts op de achtergrond aan komt rijden tussen de maansikkel aan de hemel en de opvallende weerspiegeling ervan in het water.
De spanning is voelbaar.
Rubens is er in geslaagd een contrast te schilderen tussen het natuurlijke maanlicht dat weerspiegeld wordt in het water en het bovennatuurlijk heilig licht uigestraald door Maria en Kind.

De uitgesproken massieve en plastische figuren zijn kenmerkend voor het werk dat Rubens maakte in zijn laatste jaren in Italië en de eerste jaren na zijn terugkeer in Antwerpen.

In 1611 schreef Rubens aan een dokter in Rome:
Graag had ik van het schilderij 'De vlucht naar Egypte' een koperprent laten graveren. Geef het mee aan één van mijn landgenoten die het mij kan overhandigen.

Olieverfschets

Ruim vijftien jaar later maakte Rubens een nieuwe schets van dit werk.
De massieve figuren zijn nu minder zwaar en Rubens geeft het landschap meer ruimte.
De scène is snel geschilderd en is in de ruwe, onvoltooide staat typerend voor een schets.

In de jaren 30 liet Rubens gravures maken van zijn vroegere werk om ze in bredere kring te kunnen verspreiden en dus meer inkomsten te genereren, een wens die hij al eerder had geuit (zie boven).
Peter Paul Rubens (1577-1640)
De Vlucht naar Egypte

Olieverf op paneel, 41 × 53 cm (1614)
Kassel - Gemäldegalerie Alte Meister

Olieverf op paneel, 48 x 64 cm (1630-32)
Lissabon - Museu Calouste Gulbenkian
2016 Paul Verheijen / Nijmegen